Keo đất là yếu tố gây ảnh hưởng lớn đến dinh dưỡng của cây trồng. Vậy keo đất là gì? Vai trò, cấu tạo của keo đất ra sao? Có mấy loại keo đất? Hãy cùng Bigcongnghe tìm hiểu thông qua bài viết bên dưới đây nhé!
Contents
Keo đất là gì?
Theo chương trình công nghệ 10, keo đất là những phần tử có kích thước nhỏ dưới 1µm. Đặc biệt, chúng không tan trong nước mà tồn tại ở trạng thái huyền phù, hay còn gọi lơ lửng trong nước.
Vai trò của keo đất là gì?
Keo đất có khả năng trao đổi ion tại lớp khuếch tán với những ion có trong dung dịch đất. Sự có mặt của keo đất giúp cho quá trình trao đổi dinh dưỡng giữa cây trồng và đất tốt hơn. Hiểu một cách đơn giản hơn, rễ cây hấp thụ dưỡng chất bằng con đường chuyển hóa chuyên ion. Vì vậy, keo đất được xem là trung gian chuyển hóa các chất dinh dưỡng trong đất thành ion để rễ cây hấp thụ.
Hơn nữa, trong đất có nhiều keo đất sẽ giúp làm tăng khả năng hấp thụ của đất.
Keo đất có cấu tạo như thế nào?
Mỗi hạt keo đất có cấu tạo như thế nào? Mỗi hạt keo đất sẽ có cấu tạo gồm 3 phần như sau:
- Nhân: Nằm ở chính giữa.
- Lớp ion quyết định điện: Bao bọc lấy nhân; phân li thành các ion và tạo ra lớp ion quyết định điện. Nếu lớp này mang điện tích dương thì được gọi là keo dương. Còn nếu mang điện tích âm thì được gọi là keo âm.
- Lớp ion bù: Gồm có 2 lớp là lớp ion bất động và lớp ion khuếch tán. Lớp ion bù này sẽ mang điện tích trái dấu với lớp ion quyết định điện.
Tính chất của keo đất là gì?
Kích thước của keo đất
- Kích thước của keo đất khá nhỏ, thường dưới 0.002mm.
- Chúng ta không thể quan sát keo đất trực tiếp bằng mắt thường mà phải quan sát dưới kính hiển vi điện tử.
Diện tích bề mặt
- Bề mặt trong và ngoài của keo đất có thể mang điện tích âm hoặc điện tích dương. Phần lớn điện tích của bề mặt keo đất mang điện tích âm, cũng có một số loại keo mang điện tích dương trong điện kiện đất chua.
- Mật độ diện tích sẽ gây ảnh hưởng lớn đến quá trình hấp thụ và phân tán keo đất => gây ảnh hưởng đến tính chất vật lý – hóa học của đất.
Khả năng hấp thụ cation, nước
- Keo đất có thể hấp thụ hàng ngàn ion như Al3+, H+, Mg2+,…. trên bề mặt và tạo thành tầng bù ion.
- Tầng ion mặt trong là 1 tầng anion khổng lồ, xung quanh bề mặt ngoài và bên trong hạ sẽ mang điện tích âm.
- Tầng ion ngoài được hình thành từ cation hấp thụ trên bề mặt điện tích âm => Keo đất luôn mang theo một đám cation được hấp thụ ngay trên bề mặt của chúng.
- Ngoài cation, keo đất còn hấp thụ các phân tử nước. Các cation hấp thụ nước, tạo thành cation ngậm nước. Đồng thời, nước cũng được hấp thu trên bề mặt keo nên nước cũng có tính phân cực.
Diện tích riêng bề mặt riêng
- Keo đất có diện tích riêng bề mặt ngoài khá lớn.
- Ngoài diện tích bề mặt ngoài, một số loại đất sét còn có diện tích bề mặt trong với kích thước lớn hơn rất nhiều so với diện tích bề mặt người.
Phân loại keo đất
Trong quá trình tìm hiểu keo đất là gì, mình nhận thấy keo đất được chia thành 4 loại khác nhau, cụ thể như sau:
Sét allophane và imogolite
- Có chứa thành phần khoáng allophane, còn gọi là khoáng alumino-silicate vô định hình, không có cấu trúc tinh thể rõ ràng.
- Loại kháng này có hàm lượng nhiều chủ yếu trên đất Andisol.
- Khả năng hấp thụ của loại keo đất này phụ thuộc vào độ pH của đất. Khi pH cao, cation sẽ được hấp thụ và ngược lại khi pH thấp thì anion được hấp thụ.
- Khi đất chua, allophane và imogolite có khả năng hấp thụ lân rất cao.
Phiến sét silicate
- Đây là loại keo đất vô có tỷ lệ cao trong hầu hết các loại đất hiện nay.
- Đặc điểm chủ yếu của loại keo đất này là: cấu trúc tinh thể xếp thành từng phiến, bề mặt mang điện tích âm.
Kháng oxide Fe và Al
- Loại keo đất này có hàm lượng cao trên đất phong hóa mạnh ở vùng nhiệt đới.
- Các oxide Fe phổ biến là khoáng goethite và hematite; các oxide Al phổ biến là khoáng gibbsite. Những khoáng chất trên được gọi chung là sesquioxide.
- Sesquioxide có đặc trưng: vô định hình, không dẻo khi ướt, không dính,…
- Điện tích bề mặt sẽ thay đổi theo độ pH của đất.
Mùn keo hữu cơ
- Loại keo đất này không có cấu trúc tinh thể nhưng bề mặt có mật độ điện tích khá cao.
- Điện hình mùn keo hình thành chủ yếu do sự phân ly của các gốc như: carboxyl, enolic, phenolic.
- Điện tích âm trên mùn keo có khả năng liên kết với khoáng sesquioxide khi độ pH đất thấp.
Giải đáp một số thắc mắc liên quan đến keo đất
Thành phần nào quyết định tên gọi của keo đất?
Thành phần quan trọng quyết định trực tiếp đến tên gọi keo đất là lớp ion quyết định điện. Lớp này nằm ngay sát nhân và bao bọc lấy nhân.
Vì sao keo đất có khả năng hấp phụ?
Keo đất có khả năng hấp thụ vì trong keo đất có các lớp ion bao quanh nhân. Đồng thời tạo ra năng lượng trên bề mặt hạt keo nên chúng có khả năng hấp thụ.
So sánh keo đất dương với keo đất âm?
Giống nhau: Đều có cấu tạo 3 phần là lớp nhân, lớp ion quyết định điện và lớp ion bù (ion bất động và ion khuếch tán).
Khác nhau: Keo đất âm và keo đất dương khác nhau về đặc điểm của lớp ion quyết định điện. Cụ thể như sau:
- Keo đất âm có đặc điểm là lớp ion quyết định điện mang điện tích âm và lớp ion bù thì mang điện tích dương.
- Keo đất dương có đặc điểm là lớp ion quyết định điện mang điện tích dương và lớp ion bù mang điện tích âm.
Cation hấp thụ trên bề mặt keo đất là gì?
Cation hấp thụ trên bề mặt keo chủ yếu là Al, H, Mg, Ca, Na và một số cation khác. Ở những khu vực có khí hậu ẩm, cation chiếm ưu thế trên bề mặt hấp thụ là Mg, Al, Ca và H. Trong khi đó, những khu vực khô hạn chủ yếu là các cation như: Na, Ca, K và Mg.
Lời kết
Trên đây là bài viết chia sẻ kiến thức về keo đất là gì? Hy vọng sẽ mang đến cho quý bạn đọc nhiều thông tin bổ ích. Hãy theo dõi Bigcongnghe để có thể biết được thêm nhiều kiến thức bổ ích và thú vị nữa nhé.
