Nội dung chính bài: Mẹ tôi

A. Ngắn gọn những nội dung chính

1. Giới thiệu chung

• Tác giả: Ét-môn-đô A-mi-xi (1846-1908) là nhà văn của I-ta-li-a, tác giả của những cuốn sách như Cuộc đời của những chiến binh (1868), Những tấm lòng cao cả (1886), Cuốn truyện của người thầy (1890), Giữa trường và nhà (1892)…
• Tác phẩm: rút ra từ tập truyện “Những tấm lòng cao cả” sáng tác năm 1886.

2. Phân tích văn bản

a. Tìm hiểu tóm tắt nội dung tác phẩm và ý nghĩa nhan đề

• Tóm tắt ngắn nội dung: Lá thư gửi con trai của một người bố kể về sự hi sinh, tình yêu thương vô bờ bến của mẹ đã dành cho con để từ đó mong người con nhận ra lỗi lầm của mình xin lỗi chân thành về hành động sai lầm của con ngày đó với mẹ.
• Ý nghĩa nhan đề: Hình thức của văn bản là bức thư của người bố gửi cho con nhưng nội dung mà bức thư đề cập đến lại là người mẹ. Người mẹ là hình ảnh trung tâm của câu chuyện, mang giá trị biểu cảm cho tác phẩm. Vai trò cao cả và lớn lao của người mẹ là điều mà người bố muôn En – ri – cô hiểu được khi cậu trót vô lễ với mẹ. Vì vậy nhan đề “Mẹ tôi” là hoàn toàn chính xác và rất ý nghĩa.

b. Hoàn cảnh của người bố viết thư cho En-ri-co:

• “Bố để ý là sáng nay, lúc cô giáo đến thăm, khi nói với mẹ, tôi có nhỡ thốt ra một lời thiếu lễ độ”.
• Để cảnh cáo En-ri-cô, người bố đã viết bức thư.

=> Bức thư giống là lời tâm tình của cha nói chuyện với con khiến cho Enrico không khỏi cảm động

c. Tình thương của người mẹ dành cho En-ri-cô:

Mẹ là người dịu dàng, hiền hậu, bao dung, vị tha, giàu đức si sinh, luôn luôn hết lòng yêu thương, chăm sóc cho con. Đó không chỉ là hình ảnh của mẹ En-ri-cô mà đó còn là hình ảnh của tất cả các bà mẹ trên thế giới này, luôn quan tâm, yêu thương, hết lòng vì con cái:

• Thức suốt đêm, cúi mình trên chiếc nôi trông chừng hơi thở hổn hển của con, quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở khi nghĩ rằng mình có thể mất con
• Người mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau đớn
• Người mẹ có thể đi ăn xin để nuôi con, có thể hi sinh tính mạng để cứu sống con
• Mẹ dịu dàng, hiền hậu

d. Tâm trạng, thái độ của người bố với En-ri-cô

Trong bức thư viết cho En-ri-cô, người bố tỏ thái độ hết sức buồn bã và tức giận trước sự việc đó. Thái độ đó được thể hiện rất rõ qua những lời lẽ trong thư:

• “… như một nhát dao dăm vào tim bố vậy ”
• “ bố không thể nén được cơn tức giận đối với con”
• “Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình thương yêu đó “
• “… cái dấu vết vong ân bội nghĩa trên trán con ”
• “… thà rằng bố không có con, còn hơn là thấy con bội bạc với mẹ ”
• “… bố sẽ không thể vui lòng đáp lại cái hôn của con được”

e. Lời khuyên của bố

Người bố đưa ra lời khuyên nhủ nhẹ nhàng, chân thành trước hành đông lỗi lầm của con, từ lời kể tâm tình của bố về sự hi sinh của mẹ:

• Không bao giờ được thốt ra một lời nói nặng với mẹ
• Con hãy xin lỗi mẹ, không phải vì bố, mà vì sự thành khẩn trong lòng
• Con hãy cầu xin mẹ hôn con

B. Phân tích chi tiết nội dung bài học

1. Tìm hiểu tóm tắt nội dung tác phẩm và ý nghĩa nhan đề

• Tóm tắt chi tiết nội dung: Tác phẩm là lá thư của bố gửi cho cậu con trai về hành động sai lầm của mình đối với mẹ. En-ri-cô đã vô tình nói những lời lẽ thiếu lễ độ với mẹ khi cô giáo tới thăm nhà. Người bố chỉ ra hành động thiếu lễ phép của con như là nhát dao đâm vào tim bố. Bố chỉ ra, cách đây mấy năm, mẹ đã phải thức đêm, hết mình lo lắng và chăm sóc con. Bố bất ngờ, không tin trước hành động vô lễ của con với mẹ. Trong đời, con có thể trải qua những ngày buồn thảm, nhưng ngày buồn thảm nhất sẽ là ngày mà con mất mẹ. Từ giờ con không được thốt ra một lời nói nặng với mẹ. Con phải xin lỗi mẹ, không phải vì sợ bố, mà do sự thành khẩn trong lòng. Con hãy cầu xin mẹ hôn con. Bố hy vọng con nhận ra lỗi, con là niềm tự hào của bố mẹ.
• Ý nghĩa nhan đề: “Mẹ tôi”, dường như tên nhan đề không phù hợp với tác phẩm vì đây là lá thư của người bố gửi cho con trai. Tuy nhiên, nội dung của lá thư ấy chính nhân vật chính chính là người mẹ. Người bố trong bài đã chỉ cho con trai nhận ra sai lầm của mình. Ông đã kể cho con nghe về sự hi sinh cao cả của người mẹ, về tình yêu thương vô bờ bến của mẹ luôn dành cho con. Người bố đã thể hiện thái độ vừa nghiêm khắc phê bình vừa dịu dàng khuyên bảo, có sự xót xa, giận dữ và cả niềm mong mỏi, yêu thương. Người bố mong Enrico hiểu ra tình yêu thương của mẹ cũng như ý thức, trách nhiệm, thái độ nên có của mình dành cho mẹ. Đọc xong bức thư, Enrico đã rất xúc động và hối hận. Những dòng thư của người bố không chỉ để nhắc nhở đứa con mà còn là lời cảnh tỉnh và là bài học giáo dục cho rất nhiều người về tình mẫu tử và thái độ cần có của mọi người dành cho mẹ, dành cho sự hy sinh của mẹ.

2. Hoàn cảnh của người bố viết thư cho En-ri-co:

Lý do viết thư xuất phát từ hành động hỗn láo của En-ri-co đối với mẹ khi cô giáo đến thăm nhà, đã khiến cho người bố phải viết lá thư với những dòng tâm sự và lời phê bình nghiêm khắc của bố dành cho con. Người bố ở đây rất tâm lý khi lựa chọn hình thức viết thư thay vì chỉ trích con trực tiếp. Lý do bởi bố hiểu được rằng:

• Nhắc nhở trực tiếp thường rất khó kiềm giữ được sự nóng giận.
• Nhắc nhở trực tiếp khó có thể bày tỏ được những tình cảm sâu sắc và tế nhị. Đồng thời khi viết thư, có thể khiến En-ri-cô có thể đọc và suy ngẫm những lời dạy bảo của cha
• Nhắc nhở trực tiếp có thể khiến người mắc lỗi cảm thấy bị xúc phạm quá lớn vào lòng tự trọng. Từ đó có thể dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực ở đứa trẻ, khiến cho những lời nhắc nhở không phát huy được mục đích giáo dục như mong muốn.

⇒ Bởi vậy ông thật thông minh khi tâm sự với con qua lá thư: vừa kín đáo, tế nhị lại vừa có thể bộc lộ tình cảm sâu sắc, chân thành.

3. Tình thương của người mẹ dành cho En-ri-cô:

Tình thương của người mẹ dành cho En-ri-cô được bộc lộ thông qua những lời tâm sự của người bố. Người bố kể cho con nghe sự hi sinh, vất vả của người mẹ âm thầm bao tháng năm:

• Mẹ đã ” thức suốt đêm, cúi mình trên chiếc nôi trông chừng hơi thở hổn hển của con, quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở khi nghĩ rằng có thể mất con”

=> Hình ảnh người mẹ hiện lên thật thật tội nghiệp, đó là một người mẹ đang đau khổ, đang trằn trọc lo lắng đến mất ăn mất ngủ cho đứa con bé bỏng, và có lẽ rằng con đau một nhưng có khi mẹ còn đau gấp trăm lần con

• Mẹ nguyện hi sinh, sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để đổi lại cho con không còn bệnh tật quấy nhiễu.
• Mẹ sẵn sàng đi ăn xin để nuôi con

=> Mẹ đã nguyện hi sinh, làm tất cả vì con. Mẹ luôn là người dịu dàng, hiền hậu, bao dung, vị tha, giàu đức si sinh, luôn luôn hết lòng yêu thương, chăm sóc cho con.

=> Người mẹ luôn có vai trò to lớn và quan trọng trong gia đình và đặc biệt là đối với những đứa con. Văn bản đã cho thấy chân dung của một người mẹ có tình yêu thương con tha thiết, sâu nặng. Qua hình ảnh người mẹ của En-ri-cô, ta thấy người mẹ với tình yêu thương bao la, cao cả có vai trò quan trọng trong cuộc đời mỗi con người. Bởi vậy, mỗi chúng ta cần phải yêu quý, kính trọng cha mẹ, đền đáp công ơn sinh thành và dưỡng dục của cha mẹ đối với mình.

4. Tâm trạng, thái độ của người bố với En-ri-cô:

• Trước sự vô lễ của En-ri-cô, người cha không hề thốt ra một lời nói nặng nào mà thay vào đó là một lá thư chứa đựng những lời nói cương quyết, nghiêm khắc nhưng chân thành, nhẹ nhàng.

Lời nói của người bố thật giản dị và thắm thiết, thể hiện tình, thương con của ông. Bố thương con nhưng bố không hề chiều con mà trái lại bố rất nghiêm khắc, một sự nghiêm khắc tích cực. Cụ thế được diễn tả qua những lời nói tâm tình của bố:

• “… việc như thế không bao giờ con được tái phạm nữa”.
• “Sự hỗn láo của con như một nhát dao đâm vào tim bố vậy”.
• “bố không thể nén được cơn tức giận đối với con”.
• “Từ nay, không bao giờ con được thốt ra một lời nói nặng với mẹ”.
• “…thà rằng bố không có con, còn hơn thấy con bội bạc với mẹ”.“Bố sẽ không thể vui lòng đáp lại cái hôn của con được”

Những lời nói của bố không phải để ghét bỏ con, đe dọa con mà thể hiện một tình thương yêu thật sự đối với con, muốn làm cho con hiểu được những giá trị đích thực của cuộc sống. Một lời yêu cầu mà bố đặt ra với con thật đẹp, thật ý nghĩa, giúp thắt chặt tình cảm mẹ con, tình cảm gia đình: “Từ nay, không bao giờ con được thốt ra một lời nói nặng với mẹ. Con phải xin lỗi mẹ, không phải vì sợ bố, mà do sự thành khẩn trong lòng. Con hãy cầu xin mẹ hôn con, để cho chiếc hôn ấy xóa đi cái dấu vết vong ân bội nghĩa trên trán con”.

Lời phê phán của bố vừa có lý, vừa có tình, vừa thể hiện tình yêu thương chân thành và trọn đạo lí: “Bố rất yêu con, En ri-cô ạ, con là niềm hy vọng thiết tha nhất của đời bố, nhưng thà rằng bố không có con, còn hơn là thấy con bội bạc với mẹ”. Bố dạy con về lòng biết ơn kính trọng cha mẹ. Những suy nghĩ và tình cảm ấy của người Ý rất gần gũi với quan niệm xưa nay của chúng ta: “bất trung, bất hiếu là 1 tội lớn”. Phần hay nhất và cảm động nhất trong bức thư là người bố nói với con về người mẹ yêu dấu.

5. Lời khuyên của bố

• Khuyên con hãy nhớ rằng không ai có thể thay thế được người mẹ đã sinh thành và nuôi dưỡng mình nên người.
• Nhắc cho con nhớ: Tình thương yêu, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng. Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình cảm đó.
• Yêu cầu con phải xin lỗi mẹ bằng thái độ thành khẩn và cầu xin mẹ hôn con để cho chiếc hôn ấy xóa đi dấu vết vong ân bội nghĩa trên trán con.

=>Là một người bố, ông không thể đứng yên trơ mắt khi thấy con làm sai mà không biết sửa chữa lỗi lầm của mình. Cha hi vọng con biết nhận ra lỗi sai và biết sửa chữa sai lầm của mình. Người bố đưa ra cho con những lời khuyên đúng đắn, không quên nhắc nhở con luôn phải nhớ đến tình yêu thương của cha mẹ, và hãy học cách nhận lỗi, xin lỗi mẹ một cách thành khẩn và chân thành nhất. Đó quả là một người bố tuyệt vời, một người bố yêu thương con và luôn hết lòng vì con cái.

6. Tổng kết:

• Giá trị nội dung:
  • Người mẹ luôn có vai trò to lớn và quan trọng trong gia đình, là người luôn âm thầm sát cánh bên con suốt cả chặng đường đời.
  • Tình cảm yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng và đáng trân quý nhất đối với mỗi người. “Con hãy nhớ rằng, tình cảm yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng hơn cả. Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình yêu thương đó.”
• Ý nghĩa:
  • Đề cao vai trò của tình cảm gia đình.
  • Khuyên nhủ con người phải biết kính trọng và yêu thương cha mẹ.
• Nghệ thuật:
  • Nghệ thuật kể chuyện độc đáo, ngôn ngữ kể chuyện chân thực
  • Lựa chọn hình thức biểu cảm trực tiếp, có ý nghĩa giáo dục là giọng kể nghiêm khắc của người cha với con, từ đó tạo nên những giá trị nghệ thuật đặc sắc cho truyện: