Thời còn đi học mỗi lần tới giờ học nhạc là tôi rất sợ phần đọc nốt nhạc và cho đến bây giờ khi nhìn lại mấy con lăng quăng thẳng hàng đó tôi vẫn không hiểu gì cả. Nòng nọc có thể là cách ưu việt nhất để viết nhạc nhưng không phải ai cũng dễ dàng tiếp thu được, và càng khó hơn khi bạn nhìn bản nhạc và đánh guitar.
Chính vì vậy nên tablature (gọi tắt là tab) được ra đời nhằm phục vụ mục đích chia sẻ cách đánh guitar một cách đơn giản và dễ hiểu! Vì tab ngày càng trở nên phổ biến trên internet thế nên đọc tab là một kiến thức cơ bản mà mọi guitarist ngày nay phải biết. Nếu bạn có dịp tìm hiểu các giáo trình chính thống của nước ngoài thì các bạn sẽ thấy ngày càng có nhiều giáo trình hướng dẫn người học đọc tab.
Nói tóm lại: Bạn có thể không biết đọc nhạc nhưng ít nhất bạn phải biết cách đọc tab guitar!
1. Cách đọc tab guitar căn bản
Nhìn sơ qua thì tab có vẻ khá giống so với khuôn nhạc thế nhưng điểm chung duy nhất giữa tab và khuôn nhạc đó là đọc từ trái sang phải thôi, còn lại khác hoàn toàn!
Tab guitar bình thường sẽ có 6 dòng kẻ, mỗi một dòng kẻ sẽ đại diện cho 1 sợi dây đàn guitar. Dòng kẻ dưới cùng sẽ thể hiện dây dày nhất, cứ như vậy theo đúng thứ tự thì dòng kẻ trên cùng sẽ là dây mỏng nhất. Cứ nhớ dòng kẻ dưới cùng là dây trầm nhất còn trên cùng là dây cao nhất là được.
E-||(Dây mỏng nhất) B-|| G-|| D-|| A-|| E-||(Dây dày nhất)
Khác với bản nhạc là thay vì sử dụng lăng quăng, nòng nọc thì tab dùng con số cho mình biết phải đặt ngón tay lên chỗ nào của cây đàn. Nhìn dòng kẻ chúng ta biết nên đặt ngón tay lên dây nào vậy thì nhìn vào con số chúng ta sẽ biết phải đặt ngón tay lên ngăn thứ mấy của sợi dây tương ứng.
Ví dụ 1: Trong ví dụ này chúng ta thấy là phải đánh dây 1 phím số 3 trước sau đó là dây 2 buông sau đó lại quay về dây 1 đánh phím số 1 tương đương với 3 nốt G-B-F. Lưu ý số 0 nghĩa là đánh dây buông (open string) nhé.
E-3-1- B-0- G- D- A- E-
Ví dụ 2: Nếu đang ôm đàn thì bạn thử đánh theo đoạn sau đây và đoán xem là bài gì nhé (kéo xuống cuối bài để xem đáp án):
E-0- B-0-3-2-0-3- G-2-2-2-2-2-2- D- A- E-
Nếu như đọc khuôn nhạc thì bạn sẽ biết ngay đây là bài gì vì bạn biết mỗi một nốt phải đánh cho nó ngân lên trong bao lâu (trường độ) từ đó có thể cảm nhận được nhịp điệu của bài hát, thế nhưng tab chỉ cho ta biết bấm ở đâu (cao độ) chứ không cho ta biết thông tin về trường độ. Đây chính là cái dở của tab thế nhưng nếu bạn có nghe qua bài đó hoặc có clip ai đánh bài đó theo bản tab này bạn lại tập nhanh cực kỳ luôn.
Lưu ý: Trong trường hợp bạn thấy nhiều số xuất hiện thẳng hàng nghĩa là bạn sẽ phải đánh những nốt đó cùng một lúc, hoặc đó là một hợp âm
Cách bấm hợp âm Đô Trưởng E-0- B-1- G-0- D-2- A-3- E-0- Đôi khi bạn sẽ thấy một số clip hướng dẫn trên mạng sẽ chỉ cách bấm hợp âm bằng cách đọc tab như vầy: Đô Trưởng – 032010 Rê Thứ – 000231 … Intro bài River Flows In You có rất nhiều chỗ phải đánh 2 dây cùng lúc e ||-3-2-3-2-|-3-3-|-3-2-3-2-|-3-3-| B ||-3-|-3-1~-|-0-3-|-3-1~-| G ||-0-0-|-0-0~-|-0-0-0-|-0-0~-| D ||-2-|-|-2-|-| A ||-|-3-|-|-3-| E ||-|-|-|-|
Nếu bạn mới nhập môn guitar thì chỉ cần xem đến đây là đủ rồi vì chừng này là tha hồ làm gỏi mấy bài cơ bản rồi đó! Nhưng nếu bạn đang định tập finger style thì bạn nên xem tiếp phần ở dưới.
2. Cách đọc tab guitar nâng cao (hữu ích cho người tập finger style)
Khi chơi guitar lâu bạn sẽ phát hiện ra một số kỹ thuật phức tạp có cách đánh đặc trưng, chính vì vậy khi càng chơi lâu bạn sẽ gặp một số ký hiệu lạ, những ký hiệu này sẽ giúp bạn chơi chính xác cách đánh một bài solo/chuyển soạn.
Nếu bạn không biết những kỹ thuật trong bài đề cập làm như thế nào thì hỏi Google với Youtube nhé, Guitar Station sẽ cố gắng cập nhật cách đánh của tất cả các kỹ thuật này trong tương lai.
Hammer On – h
Cách đánh Hammer On: https://www.youtube.com/watch?v=OGgp0uUNG1I
E-0- B-1-1h3- G- D- A- E- Đánh dây B phim 1 xong dung ngón tay nhấn đè lên ngăn 3 để tạo hiệu ứng Hammer On
Pull Offs – p
Cách đánh Pull Offs: https://www.youtube.com/watch?v=cdo1H7FVI84 (Vì hammer on và pull offs ngược nhau nên đôi khi một số tab sẽ sử dụng ký hiệu chung là dấu ^, chúng ta sẽ hiểu là hammer on hay pull offs phụ thuộc vào con số hai bên của ký hiệu ^)
Ví dụ:
Số trước nhỏ hơn số sau: 7^9 = 7h9 do đánh từ phím 7 lên thì phải là Hammer On Số trước lớn hơn số sau: 9^7 = 9p7 do đánh từ phím 9 xuống phải là Pull Offs
E-0-5^3- B-1-3p1- G- D- A- E- Trong trường hợp này chúng ta hiểu 3p1 và 5^3 đều là Pull Offs.
Trills – tr
Khi bạn thấy ký hiệu tr phía trên hai con số thì đó là ký hiệu của Trills.
tr~~~~ E-7-(9)- B-7- G-7-7- D- A- E- Đánh ngăn 7 xong sau đó Hammer On nhanh lên ngăn 9 rồi Pull Offs ngay ra. Nói chung Hammer On sau đó Pull Offs thì gọi là Trills!
Bend dây (hay còn gọi là nhéo dây) – b
E-5-7b8- B-7- G-7-7- D- A- E- 7b8 nghĩa là bend ở ngăn 7 lên cao độ ngăn 8 trên dây E (Dây 1).
Release -nhả dây sau khi bend – r
E-7b8r7- B- G- D- A- E- 7b8r7 nghĩa là cũng bend lên cao độ ngăn 8 xong nhả về 7 bình thường trên dây E (Dây 1).
LegatoSlide – vuốt dây legato – “s” hoặc “/”
Cách đánh Legato Slide: https://www.youtube.com/watch?v=QgKk0eV-E8c
E-7s9- B-97- G- D- A- E- Trong một số tab sẽ ký hiệu là “/” với trường hơp vuốt lên như 7/9 hoặc”” là vuốt về ví dụ như 97 Legato là đánh xong rồi vuốt
Shift slide – S
Một kiểu vuốt dây khác là shift slide, nghĩa là vuốt ngay sau khi đánh dây. Để phân biệt giữa Legato và Shift mời các bạn xem clip ví dụ sau:
Cách đánh Shift slide: https://www.youtube.com/watch?v=OWhziAenUeU
E-7S9- B-7- G-6- D-6- A- E- Vừa đánh vừa vuốt từ ngăn 7 lên ngăn 9
Vibrato – rung dây – ký hiệu “v” hoặc “~”
Cách đánh vibrato: https://www.youtube.com/watch?v=MY9aTs1YpT4
E-5v-5~- B-7- G-5- D- A-0- E- Khi thấy ký hiệu “v” hoặc “~” thì bạn bend nốt đó lên xuống liên tục là vibrato, xem đường link phia trên để hiểu rõ hơn
Mute – Bịt dây đánh câm tiếng – x
Bịt dây lại đánh hoàn toàn không ra tiếng
E-5-x- B-5-x- G-6-x- D-8-x- A-7-x- E-5-x-
Palm Mute – PM
Khác với Mute, Palm Mute vẫn đánh ra tiếng nhưng dùng mu bàn tay phải đè lên phần ngựa để giới hạn độ rung của dây. Tiếng sẽ gọn hơn chứ không vang như đánh bình thường.
PM- | E-5-3- B-7- G- D- A-0-0- E-0-
Harmonic – “< >”
E-<7>-<12>- B-<12>- G-<12>- D- A- E-
Ngoài ra còn rất nhiều ký hiệu khác nhưng trên đây là những ký hiệu phổ biến khi chơi guitar thùng. Đối với guitar điện sẽ có nhiều ký hiệu hơn, thậm chí một số bản tab sẽ sử dụng ký hiệu riêng sao cho đơn giản nhất nhưng thường thì những bản tab này sẽ có ghi chú cả nên các bạn yên tâm.
KÝ HIỆU DÙNG TRÊN TAB GUITAR
- b – Nhấn dây lên
- r – Trả note nhấn về vị trí củ
- p – luyến dây
- h – gõ lên
- / – kéo note lên hoặc là (S)
- – kéo note xuống; như trên
- m – đánh tiếng câm
- Pm – tiếng câm tây phải
- v – rung dây (có khi sẽ viết là ~)
- t – gõ lên bằng tây cầm phím (hoặc có thể viết là +)
- ha – Đánh tiếng chuôn
- x – không đánh hoặc có đánh thì đánh tiếng câm không ra note.
- w/bar – dùng cần nhúng
- h – hammer on – luyến từ âm thấp lên âm cao
- p – pull off – luyến từ âm cao về âm thấp
- hammeron và pulloff còn được kí hiệu bằng dấu ^ VD: ——-2^3^2^3——-
- b – uốn dây lên (dí chặt dây đàn và di lên phía trên, tạo ra âm méo)
- b^ = uốn ½ nhịp
- b^^ = uốn 1 1/2 nhịp
- pb = pre-bend
- r – nhả uốn, tức là đưa dây về vị trí bình thường: Có nhiều kiểu uốn dây như uốn lên luôn, ko nhả, uốn rồi nhả về, uốn rồi nhả rồi lại uốn hoặc là uốn trước rồi mới gẩy (gọi là pre-bend), uốn trước – gẩy – và nhả về…
- / – miết lên (miết ngón tay từ 1 phím lên phím có cao độ lớn hơn)
- – miết xuống
- v (hoặc ~) – nhay nhay ngón tay để tạo âm rung
- t – đánh kiểu tapping, dùng đầu ngón tay ấn nhanh vào dây đàn để tạo âm thanh
- #(#) = Trill – đánh 2 nốt cùng 1 âm hoặc đánh như kiểu vê ý
- x = Nốt chết – có đánh nhưng phát ra tiếng câm (sờ lên dây chứ ko bấm, kiểu thế)
- P.M. = Ốp lòng bàn tay vào để tắt âm
- Tp = oánh tapping bằng móng gẩy
- >>> tăng độ to
- <<< giảm độ to
- Hình chữ X(x): Death note(âm chết). Cách đánh: đập mạnh dây cho chạm tới thanh đồng của cần đàn cho kêu thành tiếng “chạch” hoặc gãy vào 1 dây nhưng tay trái giữ cho không kêu ->”pực”. Cả 2 cách đều có hiệu ứng như nhau nhưng cách đầu tiếng rất chói, dùng trong dập hoặc rock.
- Grace Note(G): âm hoa mĩ, đánh nhỏ hơn các âm bình thường.
- Ghost Note(O): âm ma, đánh nhỏ hơn âm hoa mĩ.
- Accentuated note: âm nhấn mạnh.
- Heavy accentuated note: nhấn mạnh hơn 1 chút nữa.
- Let ring(I): để kêu, không ngắt tiếng.
- Natural Harmonic: âm gió tự nhiên, đặt tay hờ vào phím 12 và gẩy tạo âm thanh lạ.
- Artificial harmonic: âm gió nghệ thuật, tay trái bấm vào 1 phím bất kỳ còn tay phải bấm hờ vào phím cách phím cũ 1 khoảng nhất định(5,7,12,19…)-> tạo ra các âm gió đa dạng hơn.
- Hammer on/ Pull off(H): nháy phím, dùng tay bấm(trái) (chứ không phải tay gảy) để gảy nhẹ hoặc bấm mạnh vào các phím nhằm tạo ra âm thanh khác so với gảy-> đánh 1 số chỗ nhanh cần dùng kỹ thuật này.
- Bend(B): đẩy dây, ngón bấm phím đẩy dây lên dọc theo thanh đồng làm tiếng bị méo lên cao. 1/2 tức cao độ méo đi là 1 phím, full là 2 phím…
- Tremolo Bar: cái này khó dùng lắm, mà người ta cũng không dùng mấy.
- Legato slide(S): vuốt dây liền tiếng, vuốt dây mà không gảy ở cuối lúc vuốt.
- Shift slide(Alt+S): vuốt dây đứt tiếng, vuốt dây sau khi đạt tới phím vuốt sau thì gảy 1 cái.
- Slide: vuốt dây, có 4 loại là vuốt lên, vuốt xuống,… thông thường phím khởi điểm cách phím cuối 2 phím.
- Vibrato(v): rung dây, Cách 1:ngón bấm rung dây theo chiều lên xuống dọc theo phím đồng, điểm tiếp xúc của ngón bấm với cần đàn chuyển động. Cách 2: tay trái bấm lay dây dọc theo cần đàn nhưng chỗ tiếp xúc với cần đàn đứng yên.
- Wide Vibrato: rung dây biên độ lớn, cách đánh tương tự.
- Trill: tremolo cả khuông nhạc. về kỹ thuật tremolo các bạn có thể tham khảo trên mạng hoặc trên www.guitarpro.vn
- Tremolo picking: tremolo với số lần định trước.
- P.M(P): Palm mute, tay gảy hoặc tay bấm chặn ở gần cầu ngựa hoặc gần chỗ đầu rung của dây là dây rung kém đi 1 chút, nếu thành thạo thì tiếng nghe giống tiếng đàn bầu.(Kỹ thuật này khó lắm, phụ thuộc vào cảm giác tay nhiều lắm)
- Staccato: ngắt tiếng, làm thế nào cho 1 cái dây nó không kêu nữa 1 cách đột ngột thì làm.
- Tapping: dùng tay gảy bấm note đó(trường hợp các phím bấm xa nhau không với được.
- Slapping: trong bass thì có kỹ thuật lấy ngón cái đập vào dây khi kêu tạo hiệu ứng lạ.
- Popping: cái này trong đàn bass dùng, tui cũng chưa biết nó thế nào vì không đánh bass bao giờ.
- Fade In(F): tạo ra tiếng to dần(trong đàn điện mới được).
- Wah Wah: Dấu + là đánh vì trí gảy dây tay gảy gảy gần về phía cầu ngựa, dấu o là gảy gần vào giữa dây đàn.
- Chord(A): các thế bấm Gam.
- Downstroke(Ctrl+D): rải hợp âm xuống.
- Upstroke(Ctrl+U): rải hợp âm lên.
- Pickstroke up: móc dây theo hướng lên trên.
- Pickstroke down: bật dây xuống dưới.
- “ppp”->”fff”: độ to của âm tăng dần.
- Tempo: số note đen trong 1 phút, càng nhiều thì bài càng nhanh
Cách đọc tab guitar nhìn chung rất đơn giản nhưng bạn cũng cần phải tập thường xuyên để đọc tab quen hơn, bên cạnh đó rất ít tab chỉ ra được thế tay nên bạn cần biết bài hát mình chơi được soạn hòa âm thế nào, đặt hợp âm ra sao từ đó suy ra thế tay thuận tiện nhất.
Chúc bạn tập đàn thành công!
