Trong nông nghiệp, phân hữu cơ là loại phân bón là từ hợp chất hữu cơ cung cấp nhiều dinh dưỡng khoáng, vitamin và các axit amin có lợi cho cây trồng, rau củ giúp tăng năng suất, sản lượng. Để hiểu được bản chất của phân bón hữu cơ, bạn sẽ sử dụng chúng vô cùng hiệu quả, tốt cho cây. Vậy phân hữu cơ đặc điểm gì? Hãy cùng Namix tìm hiểu nhé!
Phân hữu cơ là gì?
Phân hữu cơ là hợp chất hữu cơ được dùng trong nông nghiệp, là loại phân bón được là từ phân người, phân động vật, lá và cành cây, than bùn, hay phụ phẩm từ sản xuất nông nghiệp, hoặc các chất hữu cơ thải từ sinh hoạt, nhà bếp. Phân bón chứa các chất dinh dưỡng đa, trung và vi lượng giúp tăng thêm độ màu mỡ, độ tơi xốp cho đất bằng cách cung cấp thêm các chất hữu cơ, chất mùn và bổ dưỡng.
Để sản xuất phân hữu cơ người ta tiến hành ủ rác, tàn dư thực vật, phân chuồng, than bùn, phụ phẩm nông nghiệp. Nói cách khác, phân hữu cơ được sản xuất từ những phế phẩm nông nghiệp sẽ bảo vệ môi trường sống và đem lại hiệu quả cao trong nông nghiệp.
Phân hữu cơ có đặc điểm gì?
Hầu hết phân hữu cơ đều chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng đa lượng N,P,K, nguyên tố trung lượng và vi lượng cần thiết giúp cây trồng phát triển cân đối cần thiết cho cây trồng. Ngoài ra, phân hữu cơ sẽ không bị mất cân bằng dinh dưỡng như khi sử dụng phân bón hóa học. Dưới đây là một số đặc điểm của phân hữu cơ bạn cần nắm rõ
- Chứa hàm lượng hữu cơ dồi dào tốt cho đất và cây trồng
- Chứa nhiều thành phần dinh dưỡng nhưng hàm lượng thấp
- Dinh dưỡng trong phân hữu cơ cần thời gian để phân hủy thành dạng dễ tiêu cho cây trồng
- Để cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây trồng cần sử dụng với số lượng lớn
- Có mùi, khi sử dụng loại phân chưa xử lý sẽ gây ô nhiễm cho môi trường
- Tác dụng đối với cây trồng chậm nhưng bền
Ưu điểm của phân hữu cơ
Phân hữu cơ chính là phương pháp hữu hiệu để cải thiện độ phì nhiêu của đất. Hàm lượng hữu cơ dồi dào sẽ đem lại nguồn thức ăn cho vi sinh vật đất và dinh dưỡng cung cấp cho cây trồng. Chất hữu cơ cũng chính là phương tiện để đảm bảo các mối quan hệ cộng sinh, hỗ trợ trong đất được đảm bảo.
Phân hữu cơ có nhiều ưu điểm như:
- Đa số các loại phân hữu cơ đều có hàm lượng chất hữu cao, cung cấp cho cây trồng.
- Cải tạo đất bạc màu, đất nghèo dinh dưỡng, làm thay đổi cấu trúc đất, giúp đất tơi xốp hơn
- Cung cấp dinh dưỡng cho cây một cách an toàn, ít gây ngộ độc, sốc phân cho cây
- Không làm chua đất, cân bằng pH
- Tăng cường hiệu quả sử dụng phân hóa học
- Tạo điều kiện cho vi sinh vật đất phát triển
- Rẻ, tận dụng được các nguồn hữu cơ tại chỗ
- Góp phần bảo vệ môi trường, cân bằng hệ sinh thái
- Giảm xói mòn đất
Nhược điểm của phân hữu cơ
Bên cạnh các ưu điểm, phân hữu cơ cũng có những nhược điểm sau:
- Đa số các loại phân hữu cơ truyền thống đều có hàm lượng dinh dưỡng thấp
- Phân hữu cơ phân giải chất dinh dưỡng chậm, cần ít nhất 10 – 15 ngày cây mới hấp thu được, cung cấp không kịp thời dinh dưỡng được nếu cây đang thiếu hụt nhiều
- Một số loại phân hữu cơ cần được xử lý trước khi bón nếu không dễ gây bệnh cho cây trồng, và có mùi hôi
- Các loại phân hữu cơ thương mại chất lượng, giá thành thường rất cao
- Khối lượng phân cần dùng nhiều để đáp ứng đủ nhu cầu của cây trồng.
Sử dụng phân hữu cơ là tốt, nhưng không hiểu rõ dẫn đến dùng sai cách thì hiệu quả mang lại thấp. Nhiều nơi nông dân còn sử dụng phân chuồng tươi chưa ủ hoai để bón cho cây trồng. Vô tình lại mang đến nguồn bệnh, mầm cỏ dại cho khu vườn của mình.
Xem thêm: So sánh phân hóa học và phân hữu cơ nên sử dụng loại nào?
Phân loại phân hữu cơ
Phân bón hữu cơ truyền thống
Có nguồn gốc từ phân của gia cầm, gia súc và phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp, nông – lâm – thủy sản,… được chế biến bằng các kỹ thuật ủ truyền thống. Những loại phân hữu cơ truyền thống thường có hiệu lực chậm, hàm lượng dinh dưỡng thấp và thời gian ủ, xử lý dài.
Phân chuồng
Phân chuồng được có nguồn gốc từ phân, nước tiểu động vật (phân gia cầm, gia súc). Được sản xuất bằng phương pháp ủ phân truyền thống.
Ưu điểm
Phân chuồng gồm có các chất dinh dưỡng khoáng đa lượng, trung và vi lượng cung cấp cho cây trồng. Phân cung cấp chất mùn giúp tăng độ phì nhiêu, tơi xốp và cải tạo đất giúp cho bộ rễ phát triển.
Nhược điểm
- Có hàm lượng dinh dưỡng thấp do đó cần bón với khối lượng lớn, chi phí vận chuyên cao, tốn nhiều công sức, có mùi hôi.
- Nếu không ủ kỹ hoặc sử dụng phân chuồng tươi sẽ mang nhiều mầm bệnh cho cây trồng như: vi khuẩn, hạt giống cỏ dại, nhộng kén côn trùng hay trứng giun sản, vi khuẩn thổ tả,… Ảnh hưởng tới sức khỏe của con người.
Phân xanh
Phân xanh được chế biến bằng các ủ các cây hay lá cây tươi hoặc vùi xuống trong đất để bón cho cây trồng và đất.
Ưu điểm:
Phân xanh có tác dụng bảo vệ, cải tạo đất đai, hạn chế xói mòn.
Nhược điểm:
- Phân xanh khi vùi xuống đất, xảy ra quá trình phân hủy chất hữu cơ thường phát sinh các chất độc hại với cây trồng như CH4, H2S,…gây ra hiện tượng ngộ độc chất hữu cơ.
- Phân xanh có tác dụng chậm và chỉ có công dụng để bón lót.
Phân rác
Phân rác là những loại phân được chế biến bằng phương pháp pháp ủ truyền thống từ rơm rạ, thân cây, lá cây từ sản xuất nông nghiệp,….
Ưu điểm:
Phân rác giúp tăng độ tơi xốp, hạn chế xói mòn, ổn định kết cấu đất và chống hạn hán cho cây trồng.
Nhược điểm:
- Có hàm lượng dinh dưỡng thấp, cách chế biến phức tạp và mất nhiều thời gian.
- Có thể mang những mầm bệnh hoặc hạt giống cỏ dại sẵn có trong nguồn nguyên liệu
Than bùn
Than bùn thường không bón trực tiếp cho cây mà phải qua chế biến mới sử dụng được cho cây trồng.
Ưu điểm:
Than bùn có tác dụng tốt trong việc cải tạo, tăng độ phì nhiêu và cung cấp dinh dưỡng cho đất.
Nhược điểm:
Hàm lượng dinh dưỡng thấp, quy trình chế biến phức tạp nên phải bón với khối lượng lớn mới đạt hiệu quả. Nhiều người nhận xét bón phân than bùn vừa tốn công tốn sức vừa tốn chi phí.
Phân bón hữu cơ chế biến theo quy trình công nghiệp
Là những loại phân bón hữu cơ được chế biến theo quy trình công nghiệp với khối lượng lớn lên đến hàng chục ngàn tấn, áp dụng các công nghệ hiện đại để sản xuất ra loại phân bón có chất lượng tốt, đầy đủ dưỡng chất hơn so vơi phân hữu cơ truyền thống.
Phân bón vi sinh
Thành phần phân bón vi sinh có chứa một hoặc nhiều loại vi sinh vật hữu ích như : vi sinh vật phân giải hữu cơ, vi sinh vật cố định đạm, vi sinh vật ký sinh, vi sinh vật đối kháng, vi sinh vật phân hủy Xenlulozơ,…
Ưu điểm
- Thúc đẩy sự phát triển của hệ vi sinh vật đất
- Phân giải các chất khó hấp thu thành dạng dễ hấp thu cho cây trồng,
- Tổng hợp chất dinh dưỡng cho cây trồng chủ yếu là đạm (N)
- Khống chế, ngăn ngừa các mầm bệnh tồn tại trong đất,
Nhược điểm
- Phân bón vi sinh chỉ cung cấp một lượng vừa phải các chất dinh dưỡng cho cây trồng, không đủ khả năng cung cấp đầy đủ và cân đối toàn bộ các chất dinh dưỡng cho cây trồng.
- Có hạn sử dụng và phụ thuộc nhiều vào các nhóm cây trồng.
- Vi sinh vật phải có chất hữu cơ làm nguồn thức ăn để phát triển. Do đó, cần bổ sung thêm phân bón hưu cơ để làm thức ăn cho hệ vi sinh vật.
Phân bón hữu cơ sinh học
Phân hữu cơ sinh học được chế biến từ các loại nguyên liệu hữu cơ bằng cách pha trộn và xử lý bằng phương pháp lên men với một hoặc nhiều loại vi sinh vật có lợi để tăng và cân bằng hàm lượng các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng.
Ưu điểm:
- Có thể dùng cho tất cả các giai đoạn của cây trồng như: bón lót, bón thúc, bón nuôi quả,…
- Cung cấp đầy đủ các dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng sinh trưởng, tăng năng suất và chất lượng nông sản.
- Bổ sung chất mùn, acid Humic, Humin,…. giúp cải tạo đất, hạn chế rửa trôi các chất dinh dưỡng, chống xói mòn đất và phân giải các độc tố trong đất.
- Bổ sung hệ vi sinh vật đất phát triển giúp khống chế các mầm bệnh, cung cấp các chất kháng sinh tự nhiên giúp cây tăng sức đề kháng tự nhiên, sức chống chịu với sâu bệnh và với những bất lợi từ thời tiết.
- Tăng cường hấp thu các chất dinh dưỡng bằng việc cung cấp các vi sinh vật phân giải những chất cây trồng khó hấp thu thành dễ hấp thu, thân thiện với môi trường và an toàn với người.
Nhược điểm:
Phân hữu cơ sinh học có giá thành thường hơi cao so với các loại phân bón khác, nhưng bù lại giá cao hơn nhưng có chất lượng tốt hơn, sẽ làm tăng năng suất và chất lượng nông sản.
Phân bón hữu cơ vi sinh
Phân hữu cơ vi sinh được chế biến theo quy trình công nghiệp với nhiều nguồn nguyên liệu hữu cơ khác nhau, được xử lý lên men từ một hoặc nhiều loại vi sinh vật có lợi, chứa các bào tử sống và có thành phần hàm lượng các chất hữu cơ trên 15%.
Ưu điểm
- Cung cấp đầy đủ các yếu tố dinh dưỡng khoáng đa, trung, vi lượng cho cây, giúp cải tạo độ phì nhiêu và tơi xốp của đất.
- Cung cấp một lượng vi sinh vật nhằm phân giải các chất khó hấp thu thành chất dễ hấp thu cho cây.
- Bổ sung vi sinh vật đối kháng, ký sinh,…cho đất giúp ức chế, kìm hãm sự phát triển các mầm bệnh trong đất, nâng cao sức đề kháng của cây trồng.
- Không gây ô nhiễm môi trường, không độc hại với con người.
Nhược điểm
Hàm lượng thành phần các chất hữu cơ ít hơn phân bón hữu cơ sinh học.
Phân bón hữu cơ khoáng
Là phân hữu cơ được phối trộn thêm các nguyên tố khoáng vô cơ gồm N,P,K. có thành phần chất hữu cơ trên 15% và 8-18% tổng số các chất vô cơ (hóa học, N+P+K).
Ưu điểm
Có hàm lượng các chất dinh dưỡng khoáng cao.
Nhược điểm
Bón lâu ngày sẽ không tốt cho đất và hệ vi sinh vật đất.
Sử Dụng Phân Hữu Cơ Thế Nào Cho Phù Hợp
Thời điểm sử dụng
Phân hữu cơ cần thời gian để phân giải dinh dưỡng thông qua hoạt động của vi sinh vật, cho nên loại phân này thường được sử dụng để bón lót trước khi gieo trồng. Bón định kỳ 15 ngày/lần trước mỗi giai đoạn sinh trưởng của cây.
Liều lượng sử dụng
Với sự phân hữu cơ là loại phân an toàn, ít gây ngộ độc cho cây trồng. Nhưng bạn cũng cần phải sử dụng đúng liều lượng ghi trên hướng dẫn bao bì. Một số loại phân hữu cơ có hàm lượng đạm cao như phân gà, dịch đạm cá sử dụng quá nhiều cũng làm nóng và chết cây.
Bón phân hữu cơ đúng cách
Phân hữu cơ dạng viên, dạng bột bạn nên bón vùi vào đất sau đó tưới nước để phân dễ hòa tan. Một số cách bón phân như sau:
- Bón theo hốc: phân bón được cho vào các lỗ nhỏ xung quanh gốc cây sau đó lấp đất lại
- Bón theo hàng: Rạch hàng dài theo luống cây, sau đó rải phân lấp đất lại. Hoặc bón trực tiếp theo hàng kết hợp với xới đất, vun gốc
- Bón theo đường kính tán (thường dùng cho hoa kiểng, cây lâu năm): đảo rảnh sâu 20 – 30 cm theo hình chiếu tán cây, bón phân theo rãnh đào, sau đó lấp đất lại
- Trộn cùng với giá thể, đất trước khi trồng
- Hòa tan với nước để phun, tưới cho cây
Sử dụng phân hữu cơ trồng rau an toàn
Để sử dụng phân hữu cơ đúng cách bạn cần phân loại cây trồng và nắm được nhu cầu dinh dưỡng của cây. Sau đây là cách sử dụng phân hữu cơ đối với một số loại rau.
Rau mầm, rau ăn non
Đối với các loại rau mầm, rau ăn non bạn chỉ cần phối trộn từ 5 – 10% phân hữu cơ cùng với giá thể, đất trồng. Các loại rau này có thời gian sinh trưởng ngắn nên bạn không cần phải bón thêm trong quá trình sinh trưởng nhé.
Rau ăn lá
Đối với các loại rau ăn lá như rau dền, rau muống, xà lách, bạn cần bón lót và bổ sung định kỳ. Đầu tiên, bạn cũng trộn 5 – 10% phân hữu cơ với đất trồng giá thể. Sau khi cây nảy mầm, phát triển được 10 ngày, bạn bón thúc tiếp đợt 2 cho rau lớn nhanh hơn. Các loại rau cho thu hoạch nhiều lần thì sau mỗi lần thu hoạch bạn cần thúc thêm phân cho cây có sức phát triển và cho thu hoạch tiếp.
Rau ăn quả, củ
Khác với rau ăn lá, rau ăn quả cần nhiều dinh dưỡng hơn. Ngoài ra, bạn cần phải cung cấp đúng và đủ dinh dưỡng vào từng thời kỳ cây mới cho sản phẩm chất lượng được.
- Bón lót: sử dụng 10 – 20% phân hữu cơ trộn cùng với đất trồng
- Bón thúc 10 ngày sau trồng: 100 – 200gram / gốc hoặc chậu. Sau đó, định kỳ 10 – 15 ngày bạn bổ sung tiếp một lần.
- Giai đoạn cây chuẩn bị ra hoa: trong giai đoạn này bạn cần theo dõi và bổ sung kịp thời các loại phân giàu lân như phân dơi, bột xương. Lân sẽ giúp phân hóa mầm hoa, nụ mập hơn.
- Giai đoạn cây ra hoa đậu quả: bổ sung thêm các loại phân hữu cơ giàu kali như dịch chuối. Kali sẽ giúp cây ra hoa nhanh hơn và hạn chế rụng quả non.
- Giai đoạn cây nuôi quả: Bón cân bằng các nguyên tố dinh dưỡng, bổ sung định kỳ 10 – 15 ngày / lần. Trước khi thu hoạch 1 tháng cần bổ sung Kali để quả ngọt, chắc hơn.
Ngoài ra, sử dụng các loại đất trồng đã bổ sung phân bón cũng giúp bạn tiết kiệm thời gian và công sức. Chẳng hạn như:
- Đất trồng rau Namix là sản phẩm chuyên dùng cho các loại rau ăn lá. Sản phẩm có nguồn gốc hữu cơ, trồng rau an toàn. Đối với các loại rau mầm, rau ăn non bạn không cần phải bổ sung thêm phân bón.
- Đất trồng rau và hoa là sản phẩm đa dụng, dùng cho nhiều loại cây trồng. Bạn mua về sử dụng và bón phân bổ sung sau 15 ngày trồng.
Khi bạn biết được phân hữu cơ có đặc điểm gì? Bạn sẽ sử dụng chúng hợp lý và hiệu quả hơn. Hy vọng với bài viết trên sẽ giúp bạn làm vườn dễ hơn.
