Đất là yếu tố quan trọng hàng đầu quyết định đến sự sinh trưởng cũng như năng suất của cây trồng. Một mảnh đất màu mỡ, giàu dưỡng chất sẽ giúp bà con có một vụ mùa bội thu. Thế nhưng hiện nay, vấn đề mà hầu hết bà con nhà nông gặp phải đó là đất bạc màu. Tình trạng này kéo dài khiến cho cây trồng kém phát triển và không thể khai thác triệt để tiềm năng nông nghiệp. Vì vậy, để đạt hiệu quả cao khi canh tác trên những vùng đất này, bà con cần phải tiến hành cải tạo đất bạc màu bằng nhiều biện pháp. Hãy cùng EcoClean tìm hiểu về 5 cách canh tác, cải tạo đất dưới đây nhé!
Contents
Nguyên nhân khiến đất trồng bạc màu
Đất bạc màu thường có cấu trúc và kết cấu kém, nghèo dinh dưỡng, thiếu mùn hữu cơ, khô cằn, khả năng giữ nước và điều hòa nhiệt độ thấp. Có khá nhiều nguyên nhân khiến cho đất trồng bị bạc màu. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến!
Trồng độc canh
Trong quá trình canh tác, sản xuất nông nghiệp, bà con thường chạy theo xu hướng trồng các loại cây có giá trị cao trên thị trường. Vì vậy, nhà nông hay trồng độc canh một loại cây trồng để nâng cao năng suất. Thế nhưng, chính điều này lại khiến cho đất dễ bị thoái hóa bạc màu, mất kết cấu đất cũng như các chất dinh dưỡng. Từ đó, năng suất và chất lượng cây trồng cũng bị giảm đáng kể. Tình trạng này thường phổ biến ở những vùng chuyên trồng các loại cây công nghiệp như: cà phê, cao su, hồ tiêu, điều,…
Lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học
Khi cây trồng gặp bệnh hại và sâu hại, người nông dân thường sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật vì nó mang lại tác dụng nhanh chóng. Tuy nhiên, nếu sử dụng quá nhiều lượng thuốc bảo vệ thực vật thì một thời gian sau chất hóa học còn tồn dư trong đất chưa thể phân hủy. Đây là nguyên nhân khiến cho đất trồng ngày càng bị thoái hóa, bạc màu và mất dần chất dinh dưỡng vốn có trong đất.
Ngoài ra, việc lạm dụng quá nhiều phân bón hóa học cũng sẽ khiến cho đất trồng không kịp tiêu hủy hết các chất hóa học tồn dư trong đất. Lượng chất hóa học quá nhiều sẽ khiến cho đất trồng bị ngộ độc, bị chua và dẫn đến tình trạng cây kém phát triển.
Chặt phá, đốt rừng làm nương rẫy
Tại những vùng sâu, vùng xa, bà con dân tộc thiểu số thường chặt rừng để lấy đất canh tác. Hệ quả của điều này chính là tình trạng đất bị xói mòn, bạc màu nghiêm trọng. Bên cạnh đó, trong quá trình sản xuất nông nghiệp, bà con ở đây thường không thực hiện các biện pháp chống xói mòn vào mùa mưa, khiến cho đất bị rửa trôi, cạn kiệt tài nguyên. Lâu dần đất cũng sẽ bị mất kết cấu và thái hóa.
Sử dụng phân bón không đúng cách
Ở những vùng canh tác gần biển, bà con thường sử dụng các loại phân cá, phân gà,… tự ủ chưa qua xử lý nên còn chứa nhiều lượng Nitrat. Khi bón những loại phân này vào đất sẽ khiến cho đất trồng bị phá vỡ cấu trúc, chai cứng và không thể thoát nước được. Đây cũng chính là nguyên nhân làm đất trồng bị thoái hóa, bạc màu nặng.
Top 5 cách cải tạo đất bạc màu hiệu quả nhất hiện nay
Để có thể tiếp tục canh tác trên những vùng đất bạc màu, bà con cần phải nhanh chóng tiến hành cải tạo đất bạc màu bằng những biện pháp sau đây:
Áp dụng biện pháp thủy lợi
Đây là một trong những biện pháp cải tạo đất bạc màu quan trọng nhất mà bà con nên áp dụng. Với biện pháp này, bà con cần xây dựng một hệ thống tưới tiêu kênh mương hoàn chỉnh. Qua đó, độ phì nhiêu của đất bạc màu sẽ được cải thiện, độ ẩm sẽ tăng lên nhiều. Sau một thời gian, đất trồng sẽ tơi xốp hơn, tạo điều kiện để cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt.
Ngoài ra, bà con cũng cần lưu ý, đất bạc màu thường rất nghèo chất dinh dưỡng, khô và cứng. Do đó, khi canh tác không nên cày xới nhiều để hạn chế tình trạng bốc hơi nước. Đồng thời, nên thường xuyên tưới nước cho cây trồng với liều lượng vừa đủ để giúp cho đất mềm hơn, gia tăng độ ẩm. Kết hợp với tưới tiêu, bà con có thể sử dụng các loại chế phẩm sinh học để cải tạo đất bạc màu trong quá trình canh tác.
Tiến hành che phủ đất
Che phủ đất là biện pháp cải tạo đất bạc màu mà nhà vườn cần áp dụng ngay để có thể khôi phục lại nền đất nông nghiệp đã bị thoái hóa, bạc màu. Khi đất trồng không được che phủ, những tác động của nắng, mưa và gió sẽ khiến đất trở nên khô cằn, chai cứng, chất dinh dưỡng bị rửa trôi, hạn chế sự phát triển của hệ sinh vật trong đất.
Có 2 cách che phủ đất mà bà con nhà nông có thể áp dụng song song đó là: Che phủ đất bằng thảm thực vật xanh và che phủ bằng các vật liệu hữu cơ. Cụ thể:
Che phủ đất bằng thảm thực vật
Với cách che phủ đất bằng thảm thực vật, bà con có thể trồng những loại cây bụi thấp như: đậu đen, đậu xanh, muồng vàng,… hoặc các loại cỏ dại như xuyến chi, lạc dại,… để che phủ toàn bộ khu vườn, nhất là những khu vườn trồng cây ăn quả, cây lâu năm.
Biện pháp che phủ này sẽ góp phần cải tạo lại đất nền nhờ bộ rễ của cây cỏ ăn sâu vào bên trong giúp phá đi lớp đất chai cứng, đưa nước vào sâu bên trong đất và giữ lại để đất có được độ ẩm nhất định. Khi đó, các chất dinh dưỡng cũng sẽ không bị rửa trôi theo dòng chảy, độ pH được cân bằng và các vi sinh vật trong đất cũng sinh trưởng, phát triển.
Đặc biệt, những loại cây họ đậu còn giúp cố định đạm tự nhiên trong không khí, tăng cường nguồn đạm cho cây trồng. Khi cắt tỉa, cải tạo đất cho khu vườn, nguồn sinh khối hữu cơ từ cây cỏ sẽ giúp đất trở nên màu mỡ, tơi xốp.
Che phủ đất bằng vật liệu hữu cơ
Với biện pháp này, bà con có thể tận dụng các nguồn vật chất hữu cơ sau khi thu hoạch mùa vụ như rơm rạ, cành lá khô, cỏ khô, thân ngô, thân chuối, bèo lục bình,… để che phủ lớp đất mặt. Các vật chất hữu cơ này sau khi phân hủy sẽ giúp đất giàu chất mùn, giàu dinh dưỡng và trở nên tơi xốp hơn.
Bổ sung hữu cơ cho đất
Thường xuyên bổ sung chất hữu cơ cho đất cũng là cách cải tạo đất bạc màu an toàn và hiệu quả được nhiều nhà vườn áp dụng. Bà con có thể bổ sung đồng thời 2 nguồn hữu cơ cho đất đó là phân hữu cơ và các vật chất hữu cơ.
- Tăng cường bón lót cho đất bằng nguồn phân hữu cơ như phân chuồng (phân bò, phân trâu,…) hoặc phân ủ hoai mục từ rác thải nhà bếp để cải tạo và tăng độ phì nhiêu cho đất.
- Bổ sung các loại vật chất hữu cơ như phân xanh (dã quỳ, bèo, lục bình,…), các loại xác bã thực vật (cỏ khô, rơm rạ, lá khô, thân ngô, đậu,…).
Những nguồn hữu cơ được bổ sung vào đất sẽ giúp đất trồng tơi xốp, màu mỡ, tăng cường khả năng giữ ẩm. Nhờ đó, nền đất khô cứng, bạc màu được cải thiện rõ rệt, cấu trúc đất cũng thông thoáng hơn.
>>> Tham khảo thêm: Top 7 biện pháp tăng độ phì nhiêu cho đất tốt nhất
Bổ sung vi sinh vật có lợi
Hệ sinh vật là một phần không thể thiếu đối với đất trồng. Đất trồng được coi là một nền đất tốt và khỏe khi có sự phát triển của hệ vi sinh vật đất. Các vi sinh vật đóng vai trò quan trọng trong việc phân hủy các chất hữu cơ, chuyển hóa nguồn dinh dưỡng, đối kháng nấm bệnh bảo vệ cây trồng,…
Một trong những nguyên nhân lớn nhất khiến đất trồng bị bạc màu xuất phát từ việc canh tác không hợp lý của nhà nông. Đặc biệt là hệ vi sinh vật trong đất bị tiêu diệt bởi hóa chất độc hại từ thuốc bảo vệ thực vật, thuốc diệt cỏ,…
Vì vậy, để cải tạo đất bạc màu, bà con cần ngưng sử dụng thuốc diệt cỏ, hạn chế tối đa việc sử dụng các loại hóa chất bảo vệ thực vật. Đồng thời, kết hợp việc bổ sung các chủng vi sinh vật có lợi như Trichoderma, Chaetomium, Actinomyces, Bacillus,… Các chủng vi sinh vật này sẽ đối kháng tiêu diệt sạch những tác nhân gây thối rễ cũng như các chủng nấm gây bệnh khác. Đặc biệt, chúng còn giúp phân hủy các chất hữu cơ, tăng độ phì nhiêu cho đất, kích thích bộ rễ cây phát triển và tăng khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của cây trồng.
Trồng luân canh hoặc xen canh
Đây là phương pháp cải tạo đất bạc màu được nhiều bà con nhà nông áp dụng. Thông thường, trên những vùng đất bạc màu, bà con hãy tiến hành trồng luân canh hoặc xen canh các loại cây. Một số cây như đậu tương, đậu xanh, đậu lạc,… thường được trồng cùng với cây trồng chính vì chúng có khả năng cố định đạm. Nhờ đó, độ phì nhiêu của đất trồng gia tăng đáng kể.
Trên đây là 5 cách cải tạo đất bạc màu an toàn và hiệu quả nhất. Hy vọng những biện pháp này sẽ phần nào giúp bà con cải thiện năng suất nông nghiệp. Thực tế, cải tạo đất bạc màu là vấn đề cấp bách vì hiệu quả không thể đạt được trong ngày một, ngày hai mà phụ thuộc vào việc canh tác, tưới tiêu, làm đất,… đúng quy trình. Chúc bà con có những vụ mùa bội thu nhé!
Tìm hiểu ngay: Vi sinh ủ phân | Cách ủ phân vi sinh hữu cơ tại nhà
