Mẹ tôi (Ét-môn-đô đơ A-mi-xi)
Văn bản.
Thứ năm, ngày 10 tháng 11
Bố để ý là sáng nay, lúc cô giáo đến thăm, khi nói với mẹ, tôi có nhỡ thốt ra một lời thiếu lễ độ[1]. Để cảnh cáo[2] tôi, bố đã viết thư này. Đọc thư tôi xúc động vô cùng.
“Trước mặt cô giáo, con đã thiếu lễ độ với mẹ. Việc như thế không bao giờ con được tái phạm nữa, En-ri-cô của bố ạ! Sự hỗn láo của con như một nhát dao đâm vào tim bố vậy! Bố nhớ, cách đây mấy năm, mẹ đã phải thức suốt đêm, cúi mình trên chiếc nôi trông chừng hơi thở hổn hển[3] của con, quằn quại[4] vì nỗi lo sợ khóc nức nở khi nghĩ rằng có thể mất con!.. Nhớ lại điều ấy, bố không thể nén được cơn tức giận đối với con. Hãy nghĩ xem, En-ri-cô à! Con mà lại xúc phạm đến mẹ con ư? Người mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau đớn, người mẹ có thể đi ăn xin để nuôi con, có thể hi sinh tính mạng để cứu sống con!
Hãy nghĩ kĩ điều này, En-ri-cô ạ: Trong đời, con có thể trải qua những ngày buồn thảm, nhưng ngày buồn thảm nhất tất sẽ là ngày mà con mất mẹ.
Khi đã khôn lớn, trưởng thành, khi các cuộc đấu tranh đã tôi luyện con thành người dũng cảm, có thể có lúc con sẽ mong ước thiết tha được nghe lại tiếng nói của mẹ, được mẹ dang tay ra đón vào lòng. Dù có lớn khôn, khoẻ mạnh thế nào đi chăng nữa, con sẽ vẫn tự thấy mình chỉ là một đứa trẻ tội nghiệp, yếu đuối và không được chở che. Con sẽ cay đắng khi nhớ lại những lúc đã làm cho mẹ đau lòng… Con sẽ không thể sống thanh thản, nếu đã làm cho mẹ buồn phiền. Dù có hối hận[5], có cầu xin linh hồn mẹ tha thứ… tất cả cũng chỉ vô ích mà thôi. Lương tâm[6] con sẽ không một phút nào yên tĩnh. Hình ảnh dịu dàng và hiền hậu của mẹ sẽ làm tâm hồn con như bị khổ hình[7]. En-ri-cô này! Con hãy nhớ rằng, tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng hơn cả. Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình thương yêu đó.
Từ nay, không bao giờ con được thốt ra một lời nói nặng với mẹ. Con phải xin lỗi mẹ, không phải vì sợ bố, mà do sự thành khẩn trong lòng. Con hãy cầu xin mẹ hôn con, để cho chiếc hôn ấy xoá đi cái dấu vết vong ân bội nghĩa[8] trên trán con.
Bố rất yêu con, En-ri-cô ạ, con là niềm hi vọng tha thiết nhất của đời bố, nhưng thà rằng bố không có con, còn hơn là thấy con bội bạc[9] với mẹ. Thôi, trong một thời gian con đừng hôn bố: bố sẽ không thể vui lòng đáp lại cái hôn của con được.
Bố của con”
Chú thích:
[1] Thái độ được coi là đúng mực, biết coi trọng người khác khi giao tiếp. [2] Phê phán một cách nghiêm khắc đối với những việc làm sai trái. [3] Hơi thở mạnh, ngắt quãng khó khăn, mệt nhọc. [4] Chỉ tình trạng đau đớn, vật vã của cơ thể. Ở đây chỉ trạng thái tình cảm đau đớn tột độ khi trong lòng có nỗi lo âu, buồn bã. [5] Lấy làm tiếc và day dứt, đau đớn, tự trách mình khi đã nhận ra đã làm một điều gì đó sai lầm. [6] Chỉ yếu tố tinh thần giúp bản thân nhận ra được cái đúng, cái sai về đạo đức để có thể tự điều chỉnh việc làm của mình (lương: tốt, lành; tâm: trái tim, lòng người). [7] Hình phạt nặng nề, khổ sở về thể xác. [8] Quên ơn (vong ân), trái với đạo nghĩa (bội nghĩa). [9] Phản lại người tốt, người đã từng giúp đỡ mình.
Nguồn: Ét-môn-đô đơ A-mi-xi, Những tấm lòng cao cả, Hoàng Thiếu Sơn dịch, NXB Phụ nữ, Hà Nội, 1999
I. Đọc – hiểu văn bản:
Câu 1: Văn bản là một thư của người bố gửi cho con, nhưng tại sao tác giả lại lấy nhan đề “Mẹ tôi”?
Câu 2: Thái độ của người bố đối với En-ri-cô qua bức thư là thái độ như thế nào? Dựa vào đâu mà em biết được? Lí do gì khiến ông có thái độ ấy?
Câu 3: Trong truyện có những hình ảnh, những chi tiết nào nói về người mẹ En-ri-cô qua đó em hiểu mẹ của En-ri-cô là người như thế nào?
Câu 4: Theo em điều gì đã khiến En-ri-cô xúc động khi đọc thư bố?
Câu 5: Theo em tại sao người bố không nói trực tiếp với En-ri-cô mà lại viết thư?
* Ghi nhớ:
Với giọng văn tha thiết nhưng nghiêm khắc cùng với cách diễn đạt độc đáo, nhà văn đã giúp chúng ta cảm nhận được “Mẹ tôi” là bài ca tuyệt đẹp, ca ngợi vẻ đẹp cao cả, giàu đức hi sinh của người mẹ, vẻ đẹp mẫu mực của người cha và cho ta bài học sâu sắc về đạo làm con.
II. Luyện tập
Câu 1 : Hãy chọn một đoạn trong thư của bố En-ri-cô có nội dung thể hiện vai trò vô cùng lớn lao của người mẹ đối với con và học thuộc đoạn đó.
Câu 2: Hãy kể lại một sự việc lỡ gây khiến bố mẹ buồn phiền.
* Soạn bài:
Mẹ tôi (Ét-môn-đô đơ A-mi-xi)
Câu 1:
– Hình thức của văn bản là bức thư của người bố gửi cho con nhưng nội dung mà bức thư đề cập đến lại là người mẹ.
– Người bố viết thư vì thái độ vô lễ của con đối với mẹ, mục đích giáo dục con cần phải lễ độ và kính yêu mẹ
→ Vì vậy nhan đề “Mẹ tôi” là hoàn toàn chính xác.
Câu 2:
Bài văn kể lại câu chuyện En-ri-cô đã lỡ thốt ra một lời thiếu lễ độ với mẹ lúc cô giáo đến thăm. Trong bức thư viết cho En-ri-cô, người bố tỏ thái độ hết sức buồn bã và tức giận trước sự việc đó. Thái độ đó được thể hiện rất rõ qua những lời lẽ trong thư:
– “… như một nhát dao dăm vào tim bố vậy ”
– “ bố không thể nén được cơn tức giận đối với con”
– “Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình thương yêu đó ”
– “… cái dấu vết vong ân bội nghĩa trên trán con ”
– “… thà rằng bố không có con, còn hơn là thấy con bội bạc với mẹ ”
– “… bố sẽ không thể vui lòng đáp lại cái hôn của con được”
Câu 3: Trong truyện có một số hình ảnh, chi tiết nói về người mẹ của En-ri-cô:
– Mẹ thức suốt đêm chăm sóc, lo lắng khi con bị bệnh.
– Mẹ có thể hi sinh mọi thứ vì con, thậm chí hi sinh cả tính mạng của mình để cứu sống con.
→ Qua đó, em hiểu mẹ của En-ri-cô là người yêu thương con mình nhất trên đời.
Câu 4:
Các lí do đã khiến En-ri-cô “xúc động vô cùng” khi đọc thư của bố:
– Vì bố gợi lại những kỉ niệm giữa mẹ và En-ri-cô.
– Vì những lời nói rất chân tình và sâu sắc của bố.
– Vì thái độ kiên quyết và nghiêm khắc của bố.
Câu 5: Người bố không nói trực tiếp với En-ri-cô mà lại viết thư có thể có nhiều lí do:
– Những tình cảm, những điều kín đáo, tế nhị nhiều khi không nói trực tiếp được.
– Truớc những vấn đề như vậy, qua thư, người con đỡ bị tự ái, xấu hổ trước mặt cha mình
– Viết thư như vậy, người cha muốn con mình có dịp đọc đi đọc lại nhiều lần suy ngẫm kĩ và thấm thía những điều trong thư.
– Cũng có thể cha con ít có điều kiện về cơ hội và thời gian để gặp nhau nhiều.
Luyện tập
Câu 1:
Vai trò vô cùng lớn lao của người mẹ đối với người con được thể hiện trong đoạn thư sau của bố En-ri-cô:
“Khi đã khôn lớn trưởng thành, khi các cuộc đấu tranh đã tôi luyện con thành người dũng cảm, có thể có lúc con sẽ mong ước thiết tha được nghe lời nói của mẹ, được mẹ dang tay ra đón vào lòng. Dù có lớn khôn, khỏe mạnh thế nào đi chăng nữa, con sẽ vẫn tự thấy mình chỉ là một đứa trẻ tội nghiệp, yểu đuối và không được che chở. Con sẽ cay đắng khi nhớ lại những lúc đã làm mẹ đau lòhg… Con sẽ không thể sống thanh thản, nếu đã làm cho mẹ buồn phiền. Dù có hối hận, có cầu xin linh hồn mẹ tha thứ, tất cả cũng chỉ vô ích mà thôi. Lương tâm con sẽ không một phút nào yên tĩnh. Hình ảnh dịu dàng và hiền hậu của mẹ sẽ làm tâm hồn con như bị khổ hình. En-ri-cô này! Con hãy nhớ rằng, tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng hơn cả. Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình thương đó.
Câu 2:
Trước hết nhớ lại tất cả những lần mình vi phạm như: đi chơi không xin phép bố mẹ, đi học về muôn để mẹ chờ đợi lo lắng, đánh nhau với em, lười học bài, kì thị bị điểm thấp… Sau đó chọn một lỗi lầm nào đáng nhớ nhất rồi viết theo trình tự:
– Hoàn cảnh mắc lỗi.
– Kể lại sự việc diễn ra.
– Sự ăn năn hối lỗi của bạn thân.
– Hành động sửa chữa lỗi lầm.
Cảm nhận ý nghĩa văn bản Mẹ tôi của Ét-môn-đô-đơ A-mi-xi
