Khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) từng gặp nhiều bệnh nhân bị tai biến mạch máu não không qua khỏi, hoặc để lại di chứng nặng nề do uống An cung ngưu hoàng hoàn. TS Nguyễn Gia Bình-Trưởng khoa Khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, đây là những bệnh nhân bị xuất huyết não, được người nhà cho uống thuốc An cung ngưu hoàng hoàn trước khi nhập viện. Hậu quả là máu chảy ồ ạt, bác sĩ cũng không thể cứu được người bệnh. Trường hợp cứu được thì di chứng để lại rất nặng nề.
An cung ngưu hoàng hoàn vốn là bài thuốc y học cổ truyền có từ lâu của Trung Quốc, có các vị chính như: sừng tê giác, sỏi mật bò, xạ hương. Tuy nhiên, hiện nay, sừng tê giác đã được thay bằng sừng trâu; sỏi mật bò tự nhiên hầu như không có nên thay bằng sỏi nhân tạo. Xạ hương cũng có nhiều loại: tự nhiên hoặc tổng hợp. Bài thuốc này cũng gồm có cả các thành phần như: hùng hoàng, chu sa, xạ hương… Đây đều là các dược liệu có độc tính và khi dùng phải có sự kiểm soát chặt chẽ về liều dùng, đường dùng, người dùng và phải có sự tư vấn của bác sĩ Đông y.
Thuốc có tên An cung ngưu hoàng hoàn lưu hành trên thị trường Việt Nam có nhiều nguồn gốc Trung Quốc, Hàn Quốc, Triều Tiên… được nhập khẩu vào Việt Nam qua đường phi mậu dịch hoặc qua đường chính thức. Hiện nay 4 thuốc đã được Bộ Y tế cấp số đăng ký.
Theo Hướng dẫn sử dụng thuốc An cung ngưu hoàng hoàn, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế), đây là các thuốc Đông y có thành phần gồm các vị dược liệu và phải được sử dụng, kê đơn của các thầy thuốc Đông y. Hướng dẫn này chỉ định An cung ngưu hoàng hoàn dùng cho các trường hợp sốt cao co giật, hôn mê, mê sảng; hôn mê do trúng phong (viêm não, viêm màng não, xuất huyết não thể bế chứng: có sốt cao, huyết áp tăng,…). An cung ngưu hoàng hoàn có công năng thanh nhiệt, giải độc, chấn kinh, khai khiếu.Chống chỉ định: Tai biến mạch máu não, viêm não thể thoát chứng và thể chảy máu vào não thất của tai biến mạch máu não, người thể hàn, dương hư, tỳ vị hư hàn; phụ nữ có thai; người suy giảm chức năng gan, thận. Thận trọng ở bệnh nhân có tình trạng dị ứng với bất cứ thành phần nào của thuốc. Hướng dẫn cũng nói rõ về cách dùng và liều dùng: – Thuốc được dùng đường uống, cần phải dùng thuốc theo đơn, đúng chỉ định và dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ y học cổ truyền hoặc thầy thuốc Đông y. – Người lớn: 1 viên hoàn, 1 lần mỗi ngày – Trẻ em dưới 3 tuổi: dung 1/4 viên hoàn, 1 lần một ngày; – Trẻ từ 4-6 tuổi: 1/2 viên hoàn, 1 lần một ngày Liệu trình điều trị: 3 ngày liên tục, có thể dùng 5 ngày. Nên nhai viên thuốc hoặc uống từng phần nhỏ. Trong trường hợp bệnh nhân bị bất tỉnh do sốt cao, hôn mê, có thể dùng thuốc qua đường nuôi dưỡng bằng ống xông dạ dày. Đồng thời hướng dẫn cũng nói rõ về tương tác thuốc: Nếu đang sử dụng các loại thuốc tân dược, cần uống xa các lần uống thuốc tân dược để tránh khả năng có thể gây tương tác giữa các thuốc với nhau. Khi dùng thuốc nên có chế độ ăn uống hợp lý, tránh các thức ăn chua cay hoặc có nhiều chất béo vì có thể làm sinh nội nhiệt và nhiều đờm. Các chuyên gia lưu ý, An cung ngưu hoàng hoàn trên thị trường có nhiều loại, chất lượng cũng khác nhau. Ngay ở Trung Quốc cũng có nhiều cơ sở sản xuất và chất lượng là không giống nhau. Do thuốc nổi tiếng, giá trị lớn nên hàng giả, hàng kém chất lượng nhiều. Vì thế, người dân tránh mua hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc, và phải có nhãn phụ tiếng Việt.
Người bệnh tuyệt đối không tự ý uống thuốc An cung ngưu hoàng hoàn mà phải có chỉ định của bác sĩ y học cổ truyền. Nếu tự ý dùng, không đúng càng nguy hiểm hơn.
Cục Quản lý Dược cho biết: Theo Dược điển Trung Quốc 2010, thuốc An cung ngưu hoàng hoàn có thành phần công thức như sau: Công thức cho viên hoàn 3 g: – Ngưu hoàng: 100 g – Thủy ngưu giác: 200 g – Xạ hương hoặc Xạ hương nhân tạo: 25 g – Trân châu: 50 g – Chu sa : 100 g – Hùng hoàng : 100 g – Hoàng liên: 100 g – Hoàng cầm: 100 g – Chi tử: 100 g – Uất kim: 100 g – Băng phiến: 25 g – Mật ong tinh luyện vừa đủ.
