Contents
Lập trình là gì?
Khái niệm lập trình được định nghĩa là một công việc trong đó kỹ sư lập trình sẽ sử dụng các ngôn ngữ lập trình; các đoạn mã lệnh (code) và những tiện ích có sẵn để xây dựng nên các chương trình, phần mềm, ứng dụng, trò chơi, hệ thống xử lý, các trang web… Giúp người dùng có thể thực hiện các lệnh với máy tính, hoặc tương tác với nhau thông qua các thiết bị điện tử.
Những người làm nghề lập trình được gọi là các kỹ sư lập trình hay lập trình viên. Lập trình là một phần thuộc ngành công nghệ thông tin, chứ không phải là công nghệ thông tin. Những ngành khác như thương mại điện tử… đang ứng dụng thành tựu của công nghệ thông tin.
Ngôn ngữ lập trình gồm nhiều loại khác nhau. Mỗi một ngôn ngữ lập trình sẽ có những ứng dụng riêng. Mỗi một kỹ sư lập trình thường chỉ làm việc với một hoặc một số ngôn ngữ lập trình nhất định. Lập trình viên đa năng, không chỉ biết viết những đoạn mã code, họ còn biết thiết kế; xây dựng, sửa lỗi, bảo trì, nâng cấp các hệ thống.
Ngôn ngữ lập trình là gì? Ngôn ngữ lập trình tiếng Anh là gì?
Ngôn ngữ lập trình là ngôn ngữ dùng để mô tả những thuật toán sao cho máy tính hiểu và thực hiện được. Hay nói cách khác, ngôn ngữ lập trình dùng để viết nên tất cả các chương trình phần mềm.
Ngôn ngữ lập trình tiếng Anh là “Programming language”.
Ngôn ngữ lập trình gồm có 3 loại
- Ngôn ngữ máy
- Hợp ngữ
- Ngôn ngữ bậc cao – Đây là các ngôn ngữ được sử dụng chủ yếu bởi các lập trình viên
Hiểu đơn giản, ngôn ngữ lập trình là một bộ quy tắc để bạn viết ra để hướng dẫn cho máy tính hiểu bạn đang muốn máy tính thực hiện điều gì đó. Mỗi bộ quy tắc khác nhau tướng ứng với những mong muốn về yêu cầu khác nhau, được gọi là ngôn ngữ lập trình khác nhau.
Chương trình dịch là gì?
Chương trình dịch là chương có chức năng phát hiện lỗi cú pháp của chương trình và chuyển đổi chương trình nguồn được viết bằng ngôn ngữ lập trình bậc cao sang chương trình đích; chúng được thể hiện bằng ngôn ngữ máy tính và chương trình này có thể chạy được trên máy tính
Ngôn ngữ đích là ngôn ngữ ở cấp thấp hơn được sử dụng để máy tính có thể hiểu được các câu lệnh. Chương trình dịch tạo ra chương trình mới được gọi là mã đối tượng. Hầu hết các chương trình dịch sẽ chuyển mã nguồn viết từ ngôn ngữ cấp cao thành mã đối tượng hoặc ngôn ngữ máy tính để có thể thi hành trực tiếp bởi một máy tính hoặc máy ảo.
Các thành phần của ngôn ngữ lập trình
Bảng ký tự
Là tập hợp tất cả cả các ký tự được dùng để viết chương trình, như:
- Các chữ cái (thường và hoa): a, b, c, …z, A, B, C, …Z;
- Các chữ số: 0, 1, 2, 3,4,…9;
- Các ký tự đặc biệt: *,!, -, # , $, …;
Cú pháp
Cú pháp là bộ những quy tắc dùng để viết chương trình. Lỗi của cú pháp sẽ được phát hiện trong quá trình chương trình được dịch, hoàn tất chương trình được dịch khi và chỉ khi không còn lỗi cú pháp.
Ngữ nghĩa
Giúp xác định ý nghĩa, thuộc tính và tính chất của câu lệnh được viết. Lỗi ngữ nghĩa chỉ có thể được phát hiện khi chương trình được thực thi với những dữ liệu và công việc
Ngôn ngữ lập trình C là gì?
Ngôn ngữ lập trình C là gì? Là một ngôn ngữ lập trình cơ bản thuộc cấp trung, được Dennis M.Ritchie phát triển. Ngôn ngữ lập trình C được coi là một ngôn ngữ lập trình cơ sở cho các ngôn ngữ lập trình khác. Đây cũng chính là lý do vì sao ngôn ngữ lập trình C được gọi là ngôn ngữ lập trình mẹ đẻ hay ngôn ngữ lập trình cơ bản.
Các loại ngôn ngữ lập trình cơ bản hiện nay
Trên thế giới hiện có rất nhiều ngôn ngữ lập trình. Với tốc độ phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin thì mỗi năm có thêm hàng chục ngôn ngữ lập trình mới ra đời.
Theo như thống kê của Wiki thì hiện nay, có hơn 700 ngôn ngữ lập trình. Tuy nhiên, con số đó không dừng lại bởi vì liên tục có những ngôn ngữ lập trình mới được sinh ra hàng năm. Do đó không thể thống kê được con số chính xác có bao nhiêu ngôn ngữ lập trình
Chúng tôi xin liệt kê top 16 ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất hiện nay
Ngôn ngữ lập trình Pascal
Pascal là một ngôn ngữ lập trình cấp cao được giáo sư Niklaus Wirth – Trường Đại Học Kỹ Thuật Zurich người Thụy Sĩ đề xuất năm 1970 và đặt tên là Pascal để tưởng nhớ nhà triết học, toán học nổi tiếng người Pháp: Blaise Pascal.
Pascal được phát triển dựa trên khuôn mẫu của ngôn ngữ ALGOL 60. Wirth đã phát triển một số cải tiến cho ngôn ngữ này như một phần của các đề xuất ALGOL X, nhưng không được chấp nhận. Bởi vậy, ngôn ngữ lập trình Pascal được phát triển riêng biệt và phát hành vào năm 1970.
JavaScript – “Top 1” ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất mọi thời đại
Có thể chặng đường để bạn trở thành Software Developer sẽ hơi khó khăn nếu bạn không biết sử dụng đến JavaScript. Và đó cũng là lý do khiến loại ngôn ngữ lập trình này trở thành Top 1 ngôn ngữ lập trình phù hợp dành cho những newbie.
Theo khảo sát của trang web Stack Overflow dành cho các lập trình viên chuyên nghiệp thì JavaScript là ngôn ngữ lập trình được sử dụng phổ biến nhất trong những năm vừa qua. Số lượng lập trình viên sử dụng JavaScript năm 2019 đạt khoảng gần 68% trên tổng số người tham gia trả lời khảo sát.
Điểm nổi bật của ngôn ngữ lập trình JavaScript đó là có thể sử dụng với khá nhiều trình duyệt Web và các cú pháp linh hoạt của nó. Tuy là ngôn ngữ dành cho Front-End nhưng JavaScript vẫn được dùng cho Back-End thông qua Node.js
Ngoài ra JavaScript còn giúp người dùng sử dụng một cách mượt mà khi tương tác trên trang Web. Hơn thế nữa, các cơ hội dành cho những lập trình viên ngôn ngữ này ngày càng lớn và được mở rộng hơn.
Ngôn ngữ lập trình siêu phổ biến này thường được sử dụng vào thiết kế ứng dụng web. Tuy tên khá giống nhau nhưng JavaScript không có liên hệ gì đến Java. JavaScript chạy trên web hiện đại nhưng đôi lúc, nó cũng chính là thủ phạm làm giảm tốc độ duyệt web hay đẩy người dùng vào nhiều lỗ hổng bảo mật hơn.
Java
Java được Oracle phát minh vào năm 1991, Java hiện nay đã trở thành ngôn ngữ lập trình phổ biến thế giới. Java chính là một phần trọng yếu trong phát triển ứng dụng Android, phần mềm doanh nghiệp hay TV thông minh.
TypeScript
TypeScript là ngôn ngữ lập trình do Microsoft phát triển, là một nhánh của JavaScript. Xuất hiện từ năm 2012, TypeScript đã được nhiều lập trình viên yêu thích bởi nó cho phép xây dựng các ứng dụng lớn trên nền web hiện đại.
Ruby
Các lập trình viên yêu thích ngôn ngữ lập trình 24 năm tuổi này bởi độ dễ đọc, dễ viết. Đi kèm với Ruby là Rails, một framework add-on giúp cho quá trình xây dựng ứng dụng web trở nên dễ dàng hơn nhiều. “Người bạn tốt nhất của các lập trình viên.” chính là khẩu hiệu của Ruby .
Python
Ra mắt từ năm 1989, cũng như Ruby, Python được ưa chuộng bởi tính dễ đọc. Nhiều lập trình viên còn đánh giá đây là ngôn ngữ dễ học nhất bên cạnh Ruby.
Swift
Mới chỉ khởi nguồn từ năm 2014 những ngôn ngữ lập trình cho iPhone do Apple phát triển này đã thu hút một lượng lớn các nhà phát triển. Lyft – đối thủ của Uber ở Mỹ – cũng vừa mới viết lại toàn bộ ứng dụng iPhone của mình bằng Swift và đang chứng kiến những tiến bộ vượt bậc về hiệu năng và trải nghiệm.
C
Ngôn ngữ kinh điển C được sáng chế ra vào năm 1972 và vẫn thịnh hành cho đến ngày nay, không chỉ bởi phạm vi hoạt động trên tất cả các nền tảng điện toán mà còn bởi tính dễ hiểu và độ ổn định với hầu hết các lập trình viên từ khắp nơi trên thế giới.
C/C++
Được sáng tạo ra vào năm 1983 như một lựa chọn thay thế ngôn ngữ C truyền thống, C++ thực sự ngày càng phổ biến với các nhà phát triển trên toàn cầu. Google Chrome, Microsoft Windows hay các phần mềm cho máy bay chiến đấu đều được viết bằng C++.
Objective – C
Ngôn ngữ lập trình C thuở đầu đã có ảnh hưởng sâu rộng đến bước tạo đà cho hàng loạt ngôn ngữ lập trình kế nhiệm cùng tên ra đời. Lấy cảm hứng từ C nhưng những ngôn ngữ lập trình Objective – C còn được lồng thêm nhiều tính năng từ các ngôn ngữ khác. Objective – C có thể được dùng vào thiết kế ứng dụng iOS, vẫn phổ biến hơn Swift dù Swift cũng có đà tăng trưởng rất nhanh.
C#
C# hay còn được đọc là “C-sharp”, tương tự như một nốt nhạc. C# được Microsoft phát triển và cũng là một trong những biến thể của ngôn ngữ C. C# được ưa chuộng vì khả năng đưa những ý tưởng “rất Java” vào cách lập trình của mình.
PHP
PHP đã quá phổ biến trong việc thiết kế website. Theo một ước tính không chính thức gần đây, PHP hiện được dùng cho 1/3 số lượng website trên toàn cầu. Các nền tảng lớn như Facebook, WordPress, Yahoo đều được phát triển bằng PHP. Tuy vậy cũng có không ít người không ưa PHP, điển hình là nhà sáng lập Stack Exchange Jeff Atwood khi khẳng định “PHP không phải ngôn ngữ lập trình mà đúng hơn nó là một đống tạp nham các từ khóa và function.”
Scala
Bắt đầu ra mắt từ năm 2001, Scala được phát triển nhằm mục đích giúp các lập trình viên code dễ dàng và nhanh chóng hơn so với khi viết bằng Java. Các công ty như Apple và Airbnb cũng từng sử dụng Scala cho các ứng dụng của mình.
Go
Google phát triển Go để giúp đội ngũ phát triển của mình xây dựng các hệ thống đáp ứng được lượng người dùng cực lớn. Go cũng được rất nhiều lập trình viên yêu thích vì đặc tính dễ đọc và dễ nhân rộng.
CSS
CSS là viết tắt của “Cascading Style Sheets”, CSS là ngôn ngữ lập trình dùng cho thiết kế định dạng và layout website. Rất nhiều ứng dụng di động và menu trên website đều được viết bởi CSS kết hợp cùng HTML và JavaScript .
Shell
Là một cái tên có vẻ khá lạ lẫm so với số còn lại trong danh sách, Shell không hẳn là một ngôn ngữ lập trình mà nó là một chương trình phổ biến hay một chuỗi những hoạt động lặp lại trong hệ điều hành. Các chuyên viên IT có thể sẽ sử dụng những đoạn script Shell để tự động hóa việc cập nhật các chương trình của doanh nghiệp.
Một số ứng dụng của lập trình.
Hệ thống website
Tiêu biểu nhất cho sản phẩm của lập trình đó là các hệ thống website. Từ những trang web bình thường; tới các trang báo (vietnamnet, dantri, vnexpress..); các trang thương mại điện (Tiki, Lazada, Amazon, Alibaba…); cho tới các trang mạng xã hội (zalo, facebook, youtube..); đều là những sản phẩm tạo ra bởi lập trình web.
Đó mới chỉ là một phần nhỏ. Để các hệ thống web này hoạt động trơn tru và tạo ra những dữ liệu chính xác; chúng cần có nền tảng xử lý cực tốt phía sau. Thông thường người dùng sẽ không thể tương tác với các hệ thống xử lý này.
Các ứng dụng trả lời tự động
Các ứng dụng của ngành lập trình ngày càng trở nên phổ biến. Đặc biệt là trong lĩnh vực hỗ trợ con người, với những hệ thống trả lời tự động. Từ các ứng dụng gửi Email, tin nhắn, trợ lý ảo; cho đến cá các hệ thống tìm kiếm, đều là sản phẩm do các lập trình viên tạo ra.
Hỗ trợ dây chuyền tự động hóa sản xuất
Robot ngày càng thay thế sức lao động con người. Những công việc có tính lặp đi lặp lại thường xuyên, hoặc những việc nguy hiểm độc hại đang dần được thay thế bởi máy móc. Các dây chuyền sản xuất tự động, robot lắp ráp, dò đường, oto tự lái, bán hàng,…. Để các thiết bị này có thể hoạt động, người ta sử dụng các phần mềm.
Hệ thống quản lý và hỗ trợ đưa ra quyết định
Nói đến ứng dụng của lập trình trong đời sống thực tế không thể thiếu các hệ thống quản lý. Những hệ thống được lập trình nên giúp bạn quản lý nhân sự, tính toán doanh số, tài chính…. cho đến hàng loạt tính toán, mô phỏng để hỗ trợ bạn đưa ra các quyết định. Thay vì phải cần tới hệ thống sổ sách cồng kềnh, các trợ lý ảo sẽ giúp bạn thực hiện nó trong nháy mắt.
Hệ thống học tập trực tuyến
Tiếp đến phải kể đến các hệ thống đào tạo trực tuyến. Về cơ bản, đây là các hệ thống website với nền tảng xử lý riêng biệt. Những hệ thống học tập này ngày càng thông minh hơn. Chúng có thể đưa ra những thuật toán dựa trên thói quen và hành vi của bạn, đánh giá; khen thưởng động viên và kết nối bạn với những người khác một cách hoàn toàn tự động
Các trò chơi điện tử
Nói đến ngành lập trình mà không nói đến các trò chơi điện tử quả là là một thiếu sót. Lập trình game là một mảnh đất màu mỡ mà rất nhiều lập trình viên đang hướng tới.
Không chỉ tạo ra các tựa game đầy ăn khách. Những nhà lập trình còn tạo ra những game thủ là các phần mềm tự động. Các phần mềm chơi cờ vây, cờ vua đang làm khuynh đảo cả giới game thủ, đánh bại nhiều kiện tướng.
Hy vọng rằng các thông tin chúng tôi tôi cung cấp trên đây đã giúp bạn đọc hiểu ngôn ngữ lập trình là gì, giúp ích cho những ai đam mê và muốn học ngôn ngữ lập trình. Chúc các kỹ sư lập trình tương lai thành công trên con đường theo đuổi đam mê của mình!
