La Phông – Ten là nhà thơ ngụ ngôn nổi tiếng người Pháp, sinh tại Sa-tô Chi-e-ri trong gia đình một người quản lý rừng. Mẹ mất sớm, thừa hưởng sự giáo dục đầy tự do và sâu rộng của bố. Từ bé đã sống giữa thiên nhiên, yêu cảnh rừng núi và thú rừng hoang dã. Học xong ở Paris, ông trở về quê nối nghiệp cha quản lý khu rừng ở địa phương, sống với những người lao động nghèo khổ. Nổi tiếng với thể loại ngụ ngôn nhưng được viết dưới dạng những bài thơ. Những tác phẩm của La Phông – Ten rất triết lý và mang nhiều ý nghĩa nhân văn. Sau đây là những tác phẩm hay nhất của nhà thơ:
Contents
1. Quạ và cáo
Ngậm pho-mát cành cao Quạ đỗ
Đánh mùi thơm Cáo bổ đến ngay
– Ê! Chào ngài Quạ trên cây!
Lông ngài đã đẹp, dáng ngài lại xinh
Nếu ngài hót âm thanh chắc tuyệt
Vua muôn loài xác quyết là ngài
Nghe lời phỉnh nịnh êm tai
Há mồm Quạ định khoe tài hót hay
Miếng phó-mát rơi ngay xuống đất
Cáo kíp vồ, chẳng trật chút nao
Ngửa đầu bảo Quạ trên cao
– Những phường nịnh hót sống vào tụi ngông
Miếng phó-mát trả công bài học
Quạ thề rằng sau cóc mắc mưu
Khi khôn bóng đã ngã chiều
Bài thơ ngụ ngôn này mang ý nghĩa phê phán những kẻ chuyên nịnh bở, hòng lấy lợi ích từ đối phương, ở đây là cáo, với sự tinh răng của mình đã lấy được miếng pho mát. Đồng thời, phê phán những kẻ thích nghe những lời xu nịnh và nhắc nhở chúng ta phải cảnh giác trước những lời khen giả dối, không thật lòng, chỉ nhằm mục đích kiếm lời. Mỗi người cần phải tỉnh táo trước những lời nói của đối phương.
2. Thỏ và Rùa
Chạy ích chi? Cốt đi đúng lúc,
Chuyện Thỏ, Rùa ngẫm thực rõ thay.
Rùa rằng: “Ta đánh cuộc này:
Đích kia chạy đến, anh tày tôi chăng?
– Chị điên chắc! Nghĩ xằng mơ hão
Chạy hơn ta? Tẩy não đi thôi!”
Khăng khăng Rùa cứ giữ lời:
– “Điên hay không, tôi vẫn chơi cuộc này”
Họ vào cuộc theo y Rùa thách
Giải hai bên, cạnh đích cùng bày,
Hỏi chi vật nọ món này!
Lại cần chi biết ai đây trọng tài!
Thỏ chỉ việc nhảy vài bốn cái
(Cái nhảy khi suýt phải sa cơ,
Nhảy làm bầy chó ngẩn ngơ
Rượt theo mà chẳng bao giờ bén chân)
Vâng! Thỏ đủ giờ ăn giờ ngủ
Giờ vểnh tai nghe gió đông tây
Mặc cho cái ả Rùa này
Như ông quan cụ khoan thai lê mình.
Rùa rời gót tận tình, tận lực
Ì ạch lê từng bước… cố mau
Hợm mình, Thỏ định chạy sau,
Khởi hành cùng lúc, hơn nhau quá thường!
Thỏ nghĩ bụng: “Không bươn bả vội
Càng phất phơ càng nổi tài ba!”
Thỏ gặm cỏ, Thỏ lê la
Thỏ nằm Thỏ nghỉ,… nhởn nhơ đủ trò,
Nhơn nhơn chẳng buồn lo tranh cuộc,
Cuối cùng… khi Thỏ ngước nhìn lên
Đích kia Rùa đã kề bên,
Thỏ ta vội phóng như tên bay vù.
Nhưng bay, nhảy quá ư vô ích
Chị Rùa ta tới đích nhanh thay!
Rùa cười: “Tôi nói chẳng sai,
Có ăn ai được cái tài chạy nhanh?
Tôi thì thắng còn anh lại bại
Nếu anh bê một cái mai vào
Thì còn ì ạch đến đâu?”
Đây là câu chuyện nổi tiếng thế giới, dường như không ai không biết đến câu chuyện ngụ ngôn này, câu chuyện này phe phán những kẻ ỷ vào lợi thế cá nhân mà không chịu cố gắng, đồng thời gửi gắm lời khuyên đến chúng ta không nên chủ quan, quá tự tin vào bản thân mà lơ là, khinh thường đối thủ. Nếu như có kiên trì, nhất nại, cố gắng nhất định sẽ đạt được thành công.
Xem thêm: Ý nghĩa và bài học rút ra từ truyện ngụ ngôn rùa và thỏ
3. Ve và kiến
Ve sầu kêu ve ve
Suốt mùa hè
Đến kỳ gió bấc thổi
Nguồn cơn thật bối rối
Một miếng cũng chẳng còn
Ruồi bọ không một con
Vác miệng chịu khúm núm
Sang chị Kiến hàng xóm
Xin cùng chị cho vay
Dăm ba hạt qua ngày
Từ nay sang tháng hạ
Em lại xin đem trả
Trước thu, thề đất trời!
Xin đủ cả vốn lời
Tính Kiến ghét vay cậy
Thói ấy chẳng hề chi
Nắng ráo chú làm gì?
Kiến hỏi Ve như vậy
Ve rằng: Luôn đêm ngày
Tôi hát, thiệt gì bác!
Kiến rằng: Xưa chú hát
Nay thử múa coi đây
“Nếu anh dành mùa hè để hát”, lũ kiến trả lời, “thì không gì tốt hơn là hãy dành mùa đông để nhảy”. Câu chuyện trên khuyên chúng ta không nên lười biếng, chỉ lo ca hát, nhảy múa vui chơi mà không có sự chuẩn bị. Cuộc sống có nhiều thử thách và gian nan, cũng như khắc nghiệt, chúng ta luôn phải chuẩn bị cho mọi tình huống sắp tới, cần siêng năng làm việc để tránh việc phải nhờ vả người khác.
4. Sói và cừu non
Một hôm có chú cừu non
Ung dung uống nước trên dòng suối trong
Nơi lão sói đói thường mò đến
Lúc này đây xuất hiện bất thần:
“Tên kia sao dám táo gan
Nước của ta, mày tới làm đục lên?
– Tiếng sói thét giữa cơn điên
Táo gan ta phải trị liền mới xong”
Cừu thưa: “Xin Đức Ông chớ giận
Mà xét cho thực trạng như vầy
Nơi con đang giải khát đây
Nằm dưới nơi uống của Ngài rất xa
Vậy không thể nói là làm đục”
“Chính mày vầy bẩn nước đây mà
Ta còn biết được năm qua
Miệng mày từng nói xấu ta rồi còn”
“Nói chi khi má con chưa đẻ
Nay con còn bú mẹ hàng ngày?”
“Chẳng mày thì thằng anh mày”
“Nhưng con đâu có” “Lũ bay rành rành:
Mày này, mấy thằng chăn, lũ chó
Chẳng tha ta, ta rõ hết rồi
Chuyến này phải báo thù thôi”
Sói già vừa nói dứt lời
Đã lao lên quật tơi bời cừu con
Cắn chết tha lên non ăn thịt
Mà chẳng cần xét xử gì hơn
Câu chuyện vừa khẳng định chân lý, lý lẽ của kẻ mạnh thì luôn luôn thắng, vừa phê phán thói hách dịch của những kẻ ác. Khuyên răn chúng ta cần phải khôn ngoan khi đối phó với những kẻ này, không nên giải thích, đôi lúc cũng phải sử dụng những mánh khóe, đừng quá tốt bụng đến mức ngu ngốc khiến mình chịu thiệt.
5. Con lừa và ông chủ
Một con lừa kêu ca vất vả,
Chủ làm vườn đối xử khắt khe.
Hàng ngày từ sớm tinh mơ,
Gà chưa gáy sáng đã khua dậy rồi.
Rau thồ nặng kịp thời đi chợ,
Giấc ngủ ngon nào có bao giờ,
Xin trời thương lấy kiếp lừa,
Đổi cho chủ khác để lừa nhàn hơn.
Thần số phận nghĩ thương lừa nọ,
Liền đổi cho ông chủ thuộc da.
Khỏi phải dậy sớm chợ xa
Hàng ngày thồ các tấm da trên mình.
Nhưng mùi da thối rình nhức óc,
Lừa than rằng càng cực khổ hơn,
Thà rằng chủ cũ còn hơn,
Chủ mới khắc nghiệt đánh đòn luôn tay.
Thần số phận cho thay lần nữa,
Chủ mới này chuyện nghiệp đốt than.
Buổi sáng quả thực thư nhàn,
Buổi chiều vất vả lại làm quá khuya.
Lại kêu ca vẫn chưa vừa ý.
Lại cầu thần số phận giúp thêm.
Nằn nì gây nhiễu gây phiền.
Làm thần tức giận nổi cơn lôi đình.
Thần lớn tiếng mắng con lừa nọ:
“Đứng núi này ngỡ núi kia hơn,
Suốt đời những thở cùng than,
Đổi thay đã lắm hỏi nên chuyện gì!?”
Bài thơ khuyên chúng ta không nên suốt ngày than vãn, không hài lòng với số phận củ mình, thấy khó đã muốn bỏ cuộc. Cuộc sống không bao giờ dễ dàng, thay vì lúc nào cũng đi tìm những môi trường khác tốt hơn thì hãy cố gắng thích nghi với môi trường hiện tại mà mình đang có. Rèn luyện ý chí của bản thân cũng như đứng tính kiên trì nhẫn nại.
Trong suốt cuộc đời mình, La Phông – Ten để lại cho hậu thế hàng trăm bài thơ ngụ ngôn xuất sắc luôn luôn mang giá trị thời đại. Những bài học giản dị, hóm hỉnh đầy ý nghĩa sâu sắc, mang tính luân lý rõ rệt. Nhân vât trong thơ ngụ ngôn của ông phần nhiều là các con vật quen thuộc, tất cả đều mang tính cách con người cụ thể trong xã hội đương thời.
Xem thêm:
- Truyện ngụ ngôn Kiến và Voi
- Truyện ngụ ngôn về loài vật
Thảo Nguyên
