<span class=’text_page_counter’>(1)</span><div class=’page_container’ data-page=1>
Contents
<b>Văn mẫu lớp 10: Phân tích hai câu đầu bài Tỏ lịng</b>
<b>(Thuật hồi) – Phạm Ngũ Lão</b>
<b>1. Dàn ý phân tích hai câu đầu bài Tỏ lịng</b><b>I. Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm</b>
– Phạm Ngũ Lão (1255 – 1320), người làng Phù ủng, huyện Đường Hào(Nay là huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên), là con rể (lấy con gái nuôi) của Trần HưngĐạo.
– Dẫn dắt 2 câu thơ cần phân tích
<b>II. Thân bài: Phân tích nội dung 2 câu thơ đầu bài Tỏ lòng</b>
Hai câu đầu
<i>Hồnh sóc giang sơn kháp kỉ thu,</i><i>Tam qn tì hổ khí thơn ngưu</i><i>(Múa giáo non sơng trải mấy thu</i><i>Ba qn khí mạnh nuốt trơi sơng)</i>
+/ Hình ảnh người tráng sĩ đời Trần cầm ngang ngọn giáo trấn giữ đất nướcđược thể hiện qua những tầng bậc hình ảnh, ngơn từ.
– “Hồnh sóc”: Cầm ngang ngọn giáo thể hiện tư tưởng hiên ngang, vữngchãi, oai phong lẫm liệt, luôn sẵn sàng giáp mặt với kẻ thù
– “Hồnh sóc giang sơn”: một hành động cụ thể của người tráng sĩ – trấn giữnon sông.
– “Cáp kỉ thu” (trải mấy thu): Con người xuất hiện với một tinh thần chiếnđấu không hề mệt mỏi
=> Con người kì vĩ xuất hiện với một tư thế hiên ngang, khí thế bao trùm đấttrời, sơng núi, mang tầm vóc vũ trụ và mang đậm nét anh hùng ca.
</div><span class=’text_page_counter’>(2)</span><div class=’page_container’ data-page=2>
– “Tam tì hổ” – thủ pháp nghệ thuật so sánh → là sự cụ thể hóa sức mạnhđồng thời khái quát hóa tinh thần của đội qn mang hào khí Đơng A và là hìnhảnh tượng trưng cho sức mạnh của cả dân tộc.
– Hình ảnh ba qn với khí thế “nuốt trơi trâu”: đặt con người trong khungcảnh tưng bừng khí thế tiến cơng và dũng mãnh sẵn sàng chiến đấu, hi sinh. Conngười xuất hiện trong bối cảnh thời gian và không gian rộng lớn. Không gian mởtheo chiều rộng của núi sông và mở lên chiều cao của sao Ngưu thăm thẳm. Thờigian không phải đo bằng ngày bằng tháng mà đo bằng năm.
<b>III. Kết bài:</b>
– Người tráng sĩ đời Trần lồng trong hình ảnh đất nước thật đẹp, thật hồnh
tráng. Người tráng sĩ ấy vừa là sản
phẩm của thời đại, vừa là sự thể hiện sức mạnh của dân tộc.
<b>2. Văn mẫu phân tích hai câu đầu bài Tỏ lịng</b>
<b>2.1. Bài văn mẫu 1: Phân tích hai câu đầu bài Thuật hồi</b>
Âm vang của thời đại Đơng A với những chiến công hào hùng trong lịch sửchống ngoại xâm với ba lần chiến thắng chống quân Nguyên Mông đã in đậm trênnhiều trang viết của các tác giả đương thời. Phạm Ngũ Lão- một danh tướng nhàTrần cũng gửi lại cảm xúc của mình qua bài thơ “Thuật hồi” (Tỏ lịng).
Dù chỉ vỏn vẹn hai mươi tám chữ nhưng tác phẩm “Tỏ lịng” đã thể hiện rõhình tượng người tráng sĩ đời Trần với tư thế hùng dũng, hiên ngang và tấm lịngtận trung báo quốc. Hình ảnh đẹp đẽ ấy đã được bắt gặp ln ngay ở hai câu thơđầu:
<i>Hồnh sóc giang sơn kháp kỉ thu,</i><i>Tam qn tì hổ khí thôn ngưu.</i><i>(Múa giáo non sông trải mấy thu,</i>
</div><span class=’text_page_counter’>(3)</span><div class=’page_container’ data-page=3>
Trong phần dịch thơ, từ “hồnh sóc” nghĩa là “múa giáo”, ý chỉ tư thế củangười anh hùng đang cầm giáo gìn giữ và bảo vệ đất nước. Tuy nhiên, chỉ có từ“hồnh sóc” mới có thể biểu lộ một cách rõ ràng nhất về tư thế hiên ngang, lẫm liệt- biểu hiện cho tinh thần sắt đá, anh dũng của vị anh hùng đang tràn đầy khí thế,ln sẵn sàng xả thân vì dân vì nước. Tác giả khơng đề chủ ngữ là ai, nhưng ngườiđọc vẫn hiểu những từ ngữ ấy chỉ dành cho anh hùng, cho những người đang trànđầy khí thế chiến đấu chống lại kẻ thù. Họ không cần biết về không gian hay thờigian, bất kỳ nơi đâu trên “non sông” này đều là đất nước mình, và dù có “trải mấythu” hay cả nghìn thu thì họ vẫn vậy, vẫn ln một lịng một dạ chung thủy vớinước nhà, luôn sẵn sàng hi sinh bất cứ khi nào để cứu lấy dân tộc mình. Và từnhững người như vậy, đã tạo nên một đội qn vơ cùng mạnh mẽ:
<i>“Tam qn tì hổ khí thơn ngưu”</i><i>(“Ba qn khí mạnh nuốt trơi trâu”).</i>
Câu thơ trên có thể hiểu theo hai cách: cách hiểu như lời dịch và một cáchkhác là khí thế át sao Ngưu, nghĩa là khí thế át cả sao trời. Có lẽ, khơng có một từngữ nào có thể nói hết về chí khí hùng mạnh của quân đội nhà Trần, đến mứcPhạm Ngũ Lão phải lấy cả sao Ngưu để thể hiện sức mạnh hùng dũng ấy.
Chỉ với hai câu tứ tuyệt chi mười bốn chữ ngắn gọn, cô đúc nhưng đã tạcvào thời gian một bức tượng đài tuyệt đẹp về người lính quả cảm với khí thế dũngmãnh, sẵn sàng xả thân giết giặc cứu nước của đạo quân Sát Thát nổi tiếngđời Trần.
<b>2.2. Bài văn mẫu 2: Phân tích hai câu đầu bài Thuật hồi</b>
</div><span class=’text_page_counter’>(4)</span><div class=’page_container’ data-page=4>
Khí thế hào hùng, oanh liệt của nhân dân ta và tướng sĩ đời Trần được ghi lạitrong những áng văn chương kiệt xuất như: “Hịch tướng sĩ” của Trần Quốc Tuấn,“Bạch Đằng giang phú” của Trương Hán Siêu, v.v… Đặc biệt và nổi bật hơn hết cảlà tác phẩm “Thuật hoài” của Phạm Ngũ Lão. Bài thơ là một khúc tráng ca hàohùng và mang nặng nỗi niềm của tác giả.
“Thuật hồi” là bản tun ngơn về lý tưởng của kẻ làm trai là chiến đấu đểbảo vệ non sông đất nước đồng thời thể hiện khí thế, sức mạnh và khát vọng chiếnthắng của một thời đại anh hùng. Bài thơ tiêu biểu cho quy luật văn chương nghệthuật “Quý hồ tinh, bất quý hồ đa”
Mở đầu bài thơ là hình ảnh tráng lệ với âm hưởng hào hùng:<i>“Hồnh sóc giang sơn kháp kỉ thu”</i>
<i>(Múa giáo non sơng trải mấy thu)</i>
Bước vào thời đại chiến tranh ấy, cái thời mà ngọn lửa như thiêu đốt cả tâmhồn quyết tâm diệt tan kẻ thù xâm lăng bờ cõi, khẳng định lại một lần nữa: “Namquốc sơn hà Nam Đế cư”! Và khi đó, xuất hiện tư thế hiên ngang của người anhhùng đất Việt “hồnh sóc giang sơn kháp kỉ thu”. Câu thơ đầu tiên đã vẽ nên hìnhtượng oai phong lẫm liệt của người tráng sĩ với tư thế cầm ngang ngọn giáo sẵnsàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Tư thế ấy mang đậm tính tự hào rằng mình làngười con đất Việt và sẵn sàng hi sinh để bảo vệ bờ cõi Việt, bảo vệ nhân dân Việt,bảo vệ non sơng gấm vóc ngàn thu này. Hình ảnh lớn lao của người chiến sĩ đãsánh với tầm vóc bao la hùng vĩ của đất trời, lấn át cả khí thế của qn giặc. Đócịn biểu trưng cho lối sống cao đẹp cống hiến hết sức để bảo vệ đất nước một cáchkiên trì, nhẫn nại. Dù bao nhiêu năm đi chăng nữa thì lí tưởng bảo vệ, khôi phụcnon sông vẫn mãi trường tồn.
</div><span class=’text_page_counter’>(5)</span><div class=’page_container’ data-page=5>
quân” tượng trưng cho sức mạnh của quân đội nhà Trần và sức mạnh dân tộc ĐạiViệt lúc bấy giờ.
<i>“Tam quân tì hổ khí thơn ngưu”</i><i>(Ba qn khí mạnh nuốt trơi trâu)</i>
Đội quân “Sát Thát” ra trận vô cùng đông đảo, trùng điệp với sức mạnh phithường, mạnh như hổ báo quyết đánh tan mọi kẻ thù xâm lược. Khí thế của độiquân ấy ào ào ra trận. Không một thế lực nào, kẻ thù nào có thể ngăn cản nổi. “Khíthơn ngưu” nghĩa là khí thế, tráng chí nuốt sao Ngưu, làm át, làm lu mờ sao Ngưutrên bầu trời xuất phát từ câu “khí thơn Ngưu đẩu” hay đó chính là khí thể hùngmạnh có thể nuốt trơi trâu của tam quân thời Trần. Biện pháp nghệ thuật cườngđiệu hố sáng tạo nên một hình tượng thơ mang tầm vóc hồnh tráng, có tính sửthi. Hình ảnh ẩn dụ so sánh: “Tam quân tì hổ…” trong thơ Phạm Ngũ Lão rất độcđáo, khơng chỉ có sức biểu hiện sâu sắc sức mạnh vô địch của đội quân “Sát Thát”bất khả chiến bại mà nó cịn khơi nguồn cảm hứng thơ ca; tồn tại như một điểntích, một thi liệu sáng giá trong nền văn học dân tộc:
<i>Thuyền bè muôn đội,</i><i>Tinh kì phấp phới.</i><i>Hùng hổ sáu qn,</i><i>Giáo gươm sáng chói.</i>
<i>…</i>
(Phú sông Bạch Đằng – Trương Hán Siêu)
</div><span class=’text_page_counter’>(6)</span><div class=’page_container’ data-page=6>
của “hào khí Đơng A”. Nói cách khác, đó là hình ảnh con người vũ trụ, mang tầmvóc lớn lao. Con người ấy vì ai mà xơng pha, quyết chiến? Tất cả xuất phát từ tráchnhiệm, ý thức dân tộc và nền thái bình. Vì thế con người vũ trụ gắn với con ngườitrách nhiệm, con người ý thức, bổn phận, con người hành động, đó chính là nhữngbiểu hiện của con người cộng đồng, con người xả thân vì đất nước.
Thuật hoài là một bài thơ Đường luật ngắn gọn nhưng hàm súc với thủ phápgợi, thiên về ấn tượng, khái quát kết hợp với bút pháp hoành tráng mang âm hưởngsử thi đã khắc họa vẻ đẹp của người anh hùng hiên ngang, hùng dũng với sức mạnhlý tưởng lớn lao cao cả, tâm hồn sáng ngời nhận cách cùng khí thế hào hùng, quyếtchiến quyết thắng của “hào khí Đơng A”- hào khí thời Trần.
<b>2.3. Bài văn mẫu 3: Phân tích hai câu đầu bài Thuật hồi</b>
Thời đại nhà Trần là một trong những thời đại oai hùng nhất trong lịch sửphong kiến Việt Nam với chiến công ba lần đánh thắng quân Mông – Nguyên xâmlược. Nhắc đến chiến công ấy, ta không thể không nhớ tới Phạm Ngũ Lão – mộtdanh tướng có nhiều cơng lao trong cuộc kháng chiến bảo vệ nước nhà.
Ngoài cương vị một võ tướng, ơng cịn thích đọc sách, ngâm thơ. Bài thơ”Thuật hồi” vừa khắc họa sinh động hình tượng người tráng sĩ thời Trần hiênngang, bất khuất; vừa thế hiện khát vọng cao đẹp của chính tác giả.Ngay từ câu thơđầu tiên, tác giả đã mở ra trước mắt người đọc một không gian bao la rộng lớn củasông núi. Cũng trong khơng gian mênh mơng ấy, hình tượng người tráng sĩ thờiTrần với tư thế hiên ngang, anh dũng sừng sững hiện lên. Người tráng sĩ ấy cầmngang ngọn giáo để bảo vệ đất nước. Tư thế ấy, tầm vóc ấy như sánh ngang cùnggiang sơn hùng vĩ.
</div><span class=’text_page_counter’>(7)</span><div class=’page_container’ data-page=7>
chiều sâu trong đó nổi bật là hình tượng người tráng sĩ hiên ngang, anh dũng. Câuthơ thể hiện lòng tự hào của tác giả đối với vẻ đẹp của con người thời đại nhà Trần.
<i>“Hồnh sóc giang sơn kháp kỉ thu”</i><i>(Múa giáo non sông trải mấy thu)</i>
“Tượng đài” người tráng sĩ dưới ngòi bút của danh tướng họ Phạm cịn đẹpvà đầy khí thế hơn khi được đem so sánh với đất trời, vũ trụ. Tác giả đã lấy khơnggian bao la đo lịng dũng cảm, dùng thời gian vơ tận thử ý chí. Con người được đặtgiữa giang sơn non nước mênh mông mà không hề trở nên nhỏ bé. Bởi “kháp kỉthu” không chỉ được hiểu là nhiều mùa thu, nhiều năm đã qua mà là thời gian trảisuốt một đời người, một thế hệ con dân yêu nước, dùng xương máu, lòng hi sinhcủa mình đắp lên bờ cõi nước nhà.
Đến câu thơ thứ hai, nhà thơ khiến người đọc cảm nhận một cách rõ nét khíthế của tam quân. Khí thế ấy được đặc tả qua cụm từ “khí thơn ngưu” – khí thếnuốt trâu đầy dũng mãnh. Đội quân ấy chính là tập hợp những tráng sĩ cầm ngangngọn giáo bảo vệ Tổ quốc.
<i>“Tam qn tì hổ khí thơn ngưu”</i><i>(Ba qn khí mạnh nuốt trôi trâu)</i>
</div><span class=’text_page_counter’>(8)</span><div class=’page_container’ data-page=8>
Đông A” trong thơ của Hồ Chí Minh “Quân ta khí mạnh nuốt Ngưu Đẩu/ Thề diệtxâm lăng lũ sói cầy”
Với bút pháp nghệ thuật xây dựng hình tượng người tráng sĩ mang hào khíđời Trần và ngơn ngữ thơ ngắn gọn, súc tích, “Tỏ lịng” của Phạm Ngũ Lão đã gópmột làn gió thổi bừng những trang lịch sử chói lọi trong sự nghiệp xây dựng và bảovệ đất nước của dân tộc.
Thời gian đã phủ một lớp bụi vơ hình vào lịch sự, người tráng sĩ khắc trênvai chữ “sát Thát” năm nào nay cũng chỉ cịn vang bóng và ngay cả tác giả cũng đãtrở thành người thiên cổ. Thế nhưng, “Tỏ lịng” của Phạm Ngũ Lão sẽ ln là mộttác phẩm ghi dấu trong trái tim người đọc
</div><!-links->
