Hãy cùng timviec365.vn tìm hiểu chi tiết về khái niệm này và phân biệt được phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình nhé.
Việc làm nhanh
1. Tìm hiểu về phương pháp biện chứng là gì?
Phương pháp biện chứng là một trong những phương pháp luận tồn tại ở cả triết học phương Tây và phương Đông. Phương pháp này xuất phát từ những cuộc đối thoại giữa hai hay nhiều người với nhiều nguồn tư tưởng và ý kiến khác nhau và những người này đều có cùng một mục đích đó làm thuyết phục người khác.
Có thể hiểu về phương pháp biện chứng qua một số ý dưới đây, đây là phương pháp:
– Để nhận thức và nhìn ra những đối tượng đang ở trong một mối liên hệ với nhau, những người này có ảnh hưởng và ràng buộc với nhau.
– Thấy được sự thay đổi của các đối tượng ở nhiều trạng thái khác nhau và những đối tượng này đều có khuynh hướng phát triển chung đó là thuyết phục được người khác. Nguồn gốc của sự thay đổi về chất của các sự vật, hiện tượng đó chính là sự đấu tranh của các mặt đối lập với nhau để cùng giải quyết mâu thuẫn.
Phương pháp biện chứng thể hiện được sự tư duy linh hoạt, trong trường hợp cần thiết thì nó sẽ thừa nhận một chỉnh thể trong lúc vừa là nó và vừa không phải là nó, nói cách khác là thừa nhận cái phụ định và cái khẳng định vừa loại trừ nhau nhưng lại vừa có sự gắn bó mật thiết với nhau.
Phương pháp này phản ánh rõ nét biện chứng khách quan trong vận động và đúng với hiện thực mà nó tồn tại, nhờ đó mà giúp con người nhận thức ra những điều đúng, làm nên sự phát triển của thế giới.
2. Những giai đoạn phát triển của phương pháp biện chứng
Cũng giống như rất nhiều sự vật, hiện tượng khác thì phương pháp biện chứng cũng có những giai đoạn hình thành và phát triển riêng. Những giai đoạn phát triển này được thể hiện trong phạm trù triết học với 3 hình thức: Biện chứng tự phát, Biện chứng duy tâm, Biện chứng duy vật.
2.1. Phép biện chứng tự phát
Tại thời kỳ này, những nhà biện chứng đã chứng kiến sự biên hóa và phát triển của sự vật, hiện tượng trên thế giới trong sợi dây liên hệ vô cực. Tuy nhiên, những điều đó chỉ là lý thuyết trên những gì họ nhìn thấy và chưa thực sự là kết quả của một cuộc nghiên cứu.
Đây cũng là hình thức xuất hiện đầu tiên của phương pháp biện chứng, nó là một trong những nội dung cơ bản của hệ thống triết học Trung Quốc, Hy Lạp và Ấn Độ thời cổ đại. Trong tư tưởng triết học Trung Quốc, tiêu biểu cho tư tưởng biện chứng là học thuyết “Biến dịch luận”và “Ngũ hành luật” của Âm dương gia.
Với triết học Ấn Độ, biểu hiện rõ nhất của tư tưởng biện chứng chính là đạo Phật với những phạm trù như: “vô thường”, “nhân duyên”, “vô ngã”,… Còn Hy Lạp cổ đại thì điển hình là quan điểm phương pháp biện chứng của Heraclit.
Việc làm giáo viên
2.2. Phương pháp biện chứng duy tâm
Đỉnh cao trong hình thức này phải kể đến những nhà biện chứng Đức, họ bắt đầu từ những quan điểm triết học về phép biện chứng của I.Kanto và sau đó Ph.Hêghen đã thực hiện việc tiếp tục nghiên cứu và phát triển tư tưởng đó lên một tầm cao mới.
Đây được coi là một cuộc cách mạng về tư duy khi mà các nhà triết học người Đức đã sử dụng trình độ tư duy sâu sắc của mình để trình bày một cách hệ thống và chặt chẽ những nội dung vô cùng quan trọng của phương pháp biện chứng.
Tuy nhiên, phép biện chứng này được xây dựng và phát triển trên lập trường duy tâm khách quan, xuất phát từ tinh thần và cũng kết thúc bằng tinh thần. Cho nên những lý luận này chưa thực sự phản ánh được hiện thực nhất về mối quan hệ và sự phát triển trong xã hội tự nhiên và tư duy con người.
Xem thêm: Việc làm giảng viên
2.3. Phép biện chứng duy vật
Phép biện chứng duy vật được hai nhà triết học Ph.Ăngghen và C.Mác tìm ra và sau đó được phát triển bởi V.I.Lênin, đây được xem là hình thức cao nhất của phương pháp biện chứng.
Phép biện chứng này được xây dựng trên cơ sở kế thừa những giá trị hợp lý trong quá khứ và phát triển, cải tiến những hạn chế trên những cơ sở mới. Có vậy mới có thể làm cho phương pháp biện chứng phát triển đến trình trên lập trường duy vật mới.
Được tạo thành từ 2 nguyên lý, 6 cặp phạm trù và 3 quy luật cơ bản phù hợp với hiện thực. Những nguyên lý, quy luật và phạm trù này bao gồm:
– 2 nguyên lý chính bao gồm: Nguyên lý về sự phát triển và Nguyên lý về các mối quan hệ phổ biến
– 3 quy luật bao gồm: Quy luật về lượng – chất, Quy luật mâu thuẫn, Quy luật phủ định
– 6 cặp phạm trù bao gồm: Nguyên nhân – Kết quả, Tất nhiên – Ngẫu nhiên, Nội dung – Hình thức, Cái riêng – Cái chung, Bản chất – Hiện tượng, Khả năng – Hiện thực.
Nếu bạn nắm được những nội dung này tức là có thể hiểu được những giá trị cốt lõi của phép biện chứng duy vật.
Mẫu cv
3. Sự khác nhau giữa phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình
3.1. Phương pháp siêu hình là như thế nào?
Phương pháp siêu hình là phương pháp xem xét những sự vật hiện tượng trong trạng thái đứng yên, không có sự chuyển động và tách rời nhau. Phương pháp này cho người ta thấy được những sự vật một cách riêng biệt và không có một mối liên quan nào với nhau.
Chỉ nhìn nhận được những sự vật này tồn tại và không quan sát được sự phát triển của nó ra sao, ở phương pháp này người ta quên mất đi rằng những sự vật này vận động và phát triển.
Phương pháp siêu hình được bắt nguồn từ việc muốn nhận thức một đối tượng nào đó thì phải tách đối tượng đó ra khỏi mối quan hệ của chúng. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ có tác dụng trong phạm vi nhất định và không đánh giá được tổng quát được sự vật, hiện tượng bởi nó không gắn kết với nhau.
3.2. Sự đối lập giữa hai phương pháp trong nhận thức
Sự đối lập của phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình trong nhận thức chính là ở chỗ:
– Phương pháp biện chứng nhận thức sự vật, hiện tượng trong những mối quan hệ phổ biến, có sự tương tác, chuyển động và phát triển.
– Phương pháp siêu hình lại đánh giá chúng thông qua việc tách riêng từng đối tượng, không để chúng liên quan đến nhau, tuyệt đối hóa tính ổn định và cô lập các sự vật hiện tượng đó
Từ đây có thể thấy được phương pháp siêu hình có phạm vi sử dụng hẹp và chỉ có phương pháp biện chứng mới có thể giúp nhận thức những sự vật, hiện tượng đúng với sự tồn tại của nó trong không gian và thời gian.
Thông qua việc giải thích về khái niệm phương pháp biện chứng là gì và giới thiệu đến bạn đọc những giai đoạn hình thành và phát triển của phương pháp nằm trong phạm trù của triết học này. Bên cạnh đó, timviec365.vn cũng giúp bạn phân biệt được hai phương pháp siêu hình và phương pháp biện chứng. Mong rằng, sau những chia sẻ trên bạn đọc có thể bỏ túi cho mình những kiến thức thật sự hữu ích nhé.
Xem thêm: Biện luận là gì?
